Hanefilere göre, namaz kılarken kıyamda ellerin göbek altında bağlanması neye dayanıyor?

Buhari'nin hadislerinden okuyorum ki, Peygamberimiz (asm) tam Şafii mezhebindeki gibi namaz kılmıştı. Sorum şu ki, hadisler sahih olduğuna göre biz neden ellerimizi göbekten aşağıda tutuyoruz?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Bu konu mezhepler arasında ihtilaflıdır. Bağlı olduğunuz mezhebe göre hareket etmenizi tavsiye ediyoruz.

Namazdayken elleri göbek altından bağlamanın sünnet olduğunu gösteren hadis şudur:

Hz. Ali (ra),

"Sağ elin sol el üzerine göbeğin altına konması sünnettendir." (Ebu Davut, Salat,118)

demiştir. Bildiğiniz gibi sahabenin bir şeye sünnet demesi, "onu Peygamberimiz (asm) yaparken gördük" anlamındadır.

Ayrıca bu konuda Ahmed b. Hanbel'in de rivayeti vardır. (bk. Vehbe Zuhayli, İslam Fıkhı, II/16)

Hanefilerin namaz kılarken ellerini göbek altına bağlamaları sünnettir.

Sağ eli sol el üzerine koymak:

Malikîler dışındaki cumhura göre; tekbirden sonra, namaz kılan kişinin sağ elini sol eli ve bileği üzerine koyması sünnettir. Çünkü Vail b. Hucr'dan rivayet edildiği­ne göre, kendisi Hz. Peygamber (asm)'in, namaza girince ellerini kaldırdığını ve tekbir aldığını, sonra elbisesine bürünerek sağ elini sol eli, bileği ve pazusu üzerine koyduğunu gördüğünü nakletmiştir.1

Kabisa b. Hulb'ün babasından rivayet ettiği­ne göre şöyle demiştir:

"Resulüliah (asm) bize imanı olurdu, namazda sol elini sağ eliyle tutardı."2

Sehl b. Saad (r.a.) şöyle rivayet etmiştir:

"İnsanlar sağ ellerini na­maz kılarken sol kolları üzerine koymakla emrolunurlardı."3

İbni Mes'ud'dan da şöyle rivayet edilmiştir:

"Hz. Peygamber (asm) birine uğramış, o da sol elini sağ eli üzerine koymuş olarak namaz kılıyordu. Adamın sağ elini alıp sol eli üzerine koy­du."4

Hanbelîler ile Şâfiilere göre, elleri bağlamanın şekli şöyledir:

Sağ el sol elin bi­leği üzerine, yahut ona yakın bir yere konur. Bunun dayandığı delil daha önce de geçmiş bulunan İbni Hacer'in hadisidir. Biliyoruz ki bilek, kolun başparmağı takib eden eklem tarafıdır. Fakat, Hanefilere göre, sağ elin iç kısmı, sol elin üst kısmı üzerine konur. Bu durumda baş parmak ile küçük parmak bilek üzerinde halka ya­pılır. Kadınlara gelince iki elini göğsü üzerine halka yapmaksızın koyarlar. Çünkü bu durum kadınların tesettürleri ile ahenk teşkil eder.

Hanefîler ile Hanbelîlere göre ise, namaz kılan kişi iki elini göbeğin altına ko­yar. Çünkü Hz. Ali (r.a.)'den rivayet edildiğine göre şöyle demiştir:

"Sağ elin sol el üzerine göbeğin altına konması sünnettendir."5

Bundan kastedilen Hz. Peygam­ber (asm)'in sünnetidir.

Şâfıîlerde müstehap olan, iki elin sola meyilli olarak, kadınlarda göğüs üzerine ve erkeklerde göbeğin üstüne konmasıdır. Çünkü insanın kalbi soldadır. Dolayısıy­la eller en şerefli uzuv üzerine konulmuş olur. Bunun bir dayanağı da daha önce geçmiş bulunan Vail b. Hucr'un hadisidir:

"Resulullah (asm)'ın namaz kılarken iki ellerinden birini diğeri üzerine koyduğunu gördüm."

Bunu Ibni Huzeyme'den ri­vayet edilen başka bir hadis de kuvvetlendirmektedir.

Malikîlere göre, namazda iki elin vakarlı bir biçimde salıverilmesi menduptur. Kuvvetle bırakılması değil. Eller ön taraftan bırakılmaz. Çünkü bu durum huzurlu olmaya aykırıdır. Nafile namazlarda ellerin göğüs üzerinde bağlanması ve tutulma­sı caizdir. Çünkü bu namazlarda zaruretsiz olarak bir yere dayanmak caizdir. Fakat, farz namazlarda kabz mekruhtur. Çünkü bu durum bir yere dayanmak gibidir. Bunu bir yere dayanmak için değil de sünnet olduğu için yaparsa mekruh değildir. Bunun gibi herhangi bir şeyi kastetmeksizin yaparsa yine mekruh değildir.

Bana göre doğru olan görüş cumhurun görüşüdür. Bu da sağ elin sol el üzerine konulmasıdır. Sünnet olmayan işlerle savaşmak için Malikî mezhebinin tespit et­miş olduğu gerçekle de birleşmektedir. Bu da bir yere dayanmaktır. Yahut fasit ve bozuk bir inançla savaşmak için tespit ettiği hususa aykırıdır. Bu da halktan birilerinin bu durumun vacip olduğunu zannetmesidir.

Dipnotlar:

1. Bu hadisi Ahmed, Müslim, Ebu Dâvud vc Neseî rivayel etmişlerdir, Lafı/ Neseî'nindir.
2. Bu hadisi Tirmizi rivayet etmiş olup hasendir, demiştir.
3. Bu hadisi Buhari rivayet etmiştir.
4. Bu hadisi Ebu Dâvud rivayet etmiştir.
5. Bu hadisi Ahmed ile Ebu Dâvud rivayet etmişlerdir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet