Deve şeytan mı?

İmam Ahmed’in Müsned’inde rivayet olunduğuna göre Hz. peygamber; “Koyun yataklarında namaz kılınız fakat deve yataklarında namaz kılmayınız çünkü deve şeytandan yaratılmıştır” demektedir. Biz deveyi kurbanda kesmekteyiz Kuran’ı Kerim’de deveden bahsetmekte olup mübarek hayvan olarak bilmekteyiz peygamberimiz neden devenin şeytandan yaratıldığını söylüyor? Derseniz ki bu metafordur o zaman namaz kılmayı neden yasaklıyor? Ebu Davud ve İbn-i Mâce’de geçen bir hadiste “Tüm yeryüzü mescittir fakat kabristan ve hamamlar müstesna” derken bu hadisle deve yataklarında namaz kılınmaz hadisi çelişmiyor mu?

Değerli kardeşimiz,

Öncelikle ifade edelim ki ibadetlerin hem maddi hem de manevi yönleri vardır. Hem ibadetin hem de ibadet eden kişinin zarar görmemesi önceliklidir.

Genelde uysal olmasına rağmen devenin hoşlanmadığı veya mahiyetini anlamadığı bir şeye hemen hücum edip ısırması ve tekmelemesi mümkündür.

Bu nedenle en başta ibadetlerin de ibadetleri yerine getirenlerin de zarar görmemeleri için alınması gereken tedbirlere dikkat çekilmiştir.

Birçok tarikten rivayet edilen bir hadiste “Şeytan” konusu zikretmiştir:

Abdullah b. Mağfel’in anlattığına göre, Peygamber efendimiz (asm) “Koyun-keçi gibi hayvanların ağılında namaz kılınmasına izin vermiş fakat, devenin ağılında namaz kılınmamasını belirtmiş, gerekçe olarak da onların şeytandan yaratıldığını" bildirmiştir. (bk. Ibn Mace, Mesacid, 12; Ahmed b. Hanbel, 4/85, 86; 5/54, 57)

Bu konuda değişik yorumlar yapılmıştır. Bizce en makul olanı şudur:

“Develer hareketlerinde, kinci tavırlarında şeytan gibi sahneler çiziyor. Ahlaki ve tabii huylarıyla şeytana benziyor. Araplar böyle huysuz olan varlıklar için “Şeytan” derler.

Burada işaret edilen husus, yerinde durmayan sağa-sola fırlayan develerin bulunduğu ağılda kişinin namazdaki manevi atmosferine, namazı gereği gibi kılmasına engel olabileceğinden bir bakıma namaza zarar verebileceği durumlar söz konusu olabilir. (krş. Avnu’l-Mabud, 2/113; Tuhfetu’l-Ahvezi, 276-277)

Bununla beraber, bu yasağın günah olmayan tenzihen mekruh olduğunu söyleyen alimlerine yanında harama yakın mekruh olduğunu söyleyen alimler de vardır. (Tuhfetu’l-Ahvezi, a.g.y)

Şafii alimleri de bunu mekruh olarak değerlendirmişlerdir. (bk. Nevevi, el-Mecmu, 3/159, 162)

Demek ki, hadiste geçen şeytan konusu, mecazidir. Develerin namaz kılana verebileceği zarara dikkat çekmişlerdir. Deve, koyun gibi uslu olmayıp kindar bir hayvandır ve saldırganlık özelliği vardır. Namazdayken insanı meşgul edebilir. Sağı solu karıştırarak, ürküp kaçıp giderek insanın namazını bozmasına sebep olabilir. Namazdayken insanı şaşırtıp, kıraatini ve rekatlarını karıştırabilir. Bu nedenle develerin bu yöndeki zararlarına dikkat çekmek için hadisteki söz sarfedilmiş olmalıdır. Yoksa develerin, cin veya şeytanlardan yaratılması söz konusu değildir. Bu hadislerde onların mizacına, yapılarına dikkat çekilmektedir.

Özetle, develerin arasında kılınan namaz geçerlidir, ancak namazın gereği gibi kılınmasına engel olacak veya kişiye zarar verecek durumlar olabileceği için daha uygu yerlerde kılınması tavsiye edilmiştir. Tehlikenin büyüklüğüne göre de hüküm değişir, ama her durumda kılınan namaz geçerlidir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet