Ölünceye kadar tövbe kabul olur mu?

- Bir insan can çekişme anına kadar günahına tövbe edrse kabul olur mu?
- ​Bu konuda bir rivayet var mı? 

Değerli kardeşimiz,

Bir kul çan çekişme sürecine girmediği sürece yapacağı tövbeler kabul olacağına dair Efendimiz (asm)'in hadisi vardır:

Ebû Abdurrahman Abdullah İbni Ömer İbni’l-Hattâb radıyallahu anhümâ’dan rivayet edildiğine göre Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:

«إِنَّ الله عزَّ وجَلَّ يقْبَلُ توْبة العبْدِ مَالَم يُغرْغرِ»

“Bir kul can çekişmeye başlamadığı sürece, Allah Teâlâ onun tövbesini kabul eder.”  (Tirmizî, Daavât 98)

Tövbenin belli bir zamanı olmadığını, insanın her zaman tövbe edebileceğini belirten hadis-i şerifler vardır. Ayrıca bazı hadis-i şeriflerde tövbenin kıyamet kopana kadar kabul edileceği belirtilmişti. (bk. Müslim, Zikir 43) Aynı zamanda burada ise konu şahıs planında ele alınmış ve her ferdin kıyametinin kendi ölümü olduğu gösterilmek istenmiştir. 

İnsanoğlunun en büyük zaaflarından biri, uzun yaşama arzusudur. Yaşı ne olursa olsun, önünde daha nice yıllar bulunduğunu düşünür. En azından uzun bir süre daha yaşamayı hayal eder. Bu sebeple de günahlarından tövbe etmek için önünde daha zaman bulunduğunu zanneder. Kırk yaşından, elli yaşından sonra ibadete başlayacağını söyleyenleri aldatan ve yanıltan fikir de aynıdır. Bir saat sonra ani bir ölümle hayata veda edecek insan da aynı yanılgının kurbanıdır.

Tövbe konusunda insanı ihmalci yapan hususlardan biri de tövbesini yeni bir günahla bozacağı yanılgısıdır. Bazıları tövbe ettikten sonra bir daha günah işlemenin çok daha mahzurlu olduğunu zannederler; bu sebeple de tövbe etmeyi ileri bir tarihe bırakırlar. Bu düşünce İslamiyet’i bilmemekten kaynaklanıyor. Bir hadis-i şerifte Peygamber Efendimiz’in (asm) günde yetmişden fazla tövbe ettiğini, diğerinde günde yüz defa tövbe ettiği bildirilmektedir. (bk. Buhârî, Daavât 3; Müslim, Zikir 41) Kâinatın Efendisi (asm) günahlardan korunmuş bir kimse olduğu halde, günde bu kadar tövbe etmenin gereğine inanıyor.

Allah Teâlâ insanın her tövbe edişinde “Kulum bir günah işledi ve bildi ki, günahı affeden ve günahından dolayı kendisini hesaba çekecek olan bir Rabbi vardır.” diye memnun olur. O hâlde tövbenin bozulması diye bir şey yoktur. Her tövbe bir önceki günahın bağışlanması için yapılır. Günah işlendikçe de tövbe tekrarlanır. Yeni bir günah işlememek, elbette arzu edilen şeydir. Fakat insanın hatalardan kurtulması, melekler gibi günahsız olması mümkün değildir.

Şu hâlde tövbe etmeyi geciktirmemeli, daha sonra yaparım diye düşünmemelidir. Çünkü ölümün bizi ne zaman yakalayacağı belli değildir. Ecelin kollarına düştükten, gerçekleri bütün açıklığı ile gördükten sonra tövbe etmenin faydası yoktur. Bu gerçek Kur’ân-ı Kerîm’de şöyle dile getirilmektedir:

“Kötülük işlemeye devam eden, ölüm gelip çatınca da 'Artık tövbe ettim.' diyen kimseler ile kâfir olarak ölenlerin tövbesi geçersizdir.” (Nisa, 4/18).

Demek ki yakayı ecele kaptırdıktan sonra tövbe etmenin faydası yoktur.

Eli ayağı tutarken zekâtını vermeyen, fakat öleceği kesinleşince:

“Rabbim! Ne olur, ölümümü biraz geciktirsen de sadaka verip iyilik edenlerden olsam.” (bk. Münafikûn, 63/10) 

diyen kimsenin de aynı şekilde sözüne değer verilmeyeceği ayet-i kerimede belirtilmektedir. Zira değişmeyen bir gerçek vardır: Can boğaza gelip de ahiret yolu görününce pişmanlık duymanın ve tövbe kapısı kapandıktan sonra tövbe etmeye kalkmanın hiçbir değeri yoktur. Çünkü “Eceli gelen bir kimseye Allah zaman verip geciktirmez...” (Münafikûn, 63/11).

Hasılıkelam; 

1. Allah Teâlâ, can boğaza gelmeden önce yapılan tövbeleri kabul eder.

2. İnsan, ileride nasıl olsa tövbe ederim diye düşünmemeli, aklı ve şuuru yerinde iken tövbe etmeye bakmalıdır.

3. Tövbe etme hususunda tembel olmamalıdır. (bk. Peygamberimizden Hayat Ölçüleri, Riyâzü’s-Sâlihîn Tercüme ve Şerhi, Erkam Yayınları, Hadis No: 19)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet