Allah neden önce biz sonra rabbin diyor?

- Gecede bizim katımızdan bir emirle hüküm ve hikmet konusu olan bütün işler ayrılır. Rabbinden, eğer gerçekten biliyorsanız göklerin, yerin ve bunlar arasında olan her şeyin rabbinden bir rahmet olarak biz devamlı göndermekteyiz. O her şeyi işitmekte ve bilmektedir.
- Duhan suresi araya Rabbinin gibi uzak bir ifade girmiş sonra biz demiş, daha sora da O her şeyi işitir ve bilir denilmiş.
- Önce, Biz, sonra Rabbinden, sonra da O denilmesi nasıl açıklanabilir, hikmeti nedir? Anlamak istedim efendim.

Değerli kardeşimiz,

İlgili ayetler ve mealleri şöyledir:

فٖيهَا يُفْرَقُ كُـلُّ اَمْرٍ حَـكٖيمٍؕ

اَمْراً مِنْ عِنْدِنَاؕ اِنَّا كُنَّا مُرْسِلٖينَۚ

رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَؕ اِنَّهُ هُوَ السَّمٖيعُ الْعَلٖيمُۙ

"Her hikmetli iş, katımızdan bir emir ile o gece ayrılır.

Gerçekten biz, Rabbinden bir rahmet olarak, peygamberler göndeririz.

Şüphe yok ki o, hakkıyla işiten, kemaliyle bilenin ta kendisidir. (Duhan, 44/4-6)

Cenab-ı Allah, önce Kuran’ı o mübarek gecede gönderdiğini haber vermiş, sonra Kuran’ı gönderme işinin de rahmetini tamamlamak için olduğunu beyan edip, "Rabbinden bir rahmet olarak..." buyurmuştur.

Sizin de dediğiniz gibi, aslında bu ifadenin, "Bizden bir rahmet olarak..." denilmesi beklenirdi. Fakat "Rab" oluşunun, terbiye edilen ve yaratılanlara rahmeti gerektirdiğini ortaya koymak için, zamir yerine zahir isim getirilmiştir.

Hak Teala daha sonra da bu rahmetin, ihtiyaçlar içinde kıvrananların ihtiyaçlarına uygun olarak meydana geldiğini; çünkü kendisinin onların yalvarıp-yakarmalarını duyduğunu, çeşitli ihtiyaçlarını bildiğini beyan buyurmuş ve "Şüphe yok ki o, hakkıyla işiten, kemâliyle bilendir." demiştir. (bk. Razi, Mefatih, ilgili ayetlerin tefsiri)

Demek ki, rablığın kullara merhameti gerektirdiğini ilan etmek için, zamirin yerine açık isim irade buyurulmuştur.

Ayrıca, bu ayette ve devamındaki ayetlerde geçen "Rab" ismi, Allah’ın rablığının hakikat olduğunun ve ancak böyle sıfatlara sahip birinin gerçekten rab olacağının bildirilmesi içindir. (bk. Zemahşeri, Keşşaf, ilgili ayetlerin tefsiri)

Duhan suresinin ilk ayetlerinde, Kuran’la ilgili olarak şu önemli nitelik ve özellikler, âdeta altları çizilerek açıklanmıştır:

- Kuran, Allah’ın üzerine yemin edeceği kadar önemli bir kitaptır.

- Onu Allah göndermiştir.

- Şerefi ve önemine layık bir mübarek gecede göndermeye başlamıştır.

- Allah insanlık tarihi boyunca peygamberler ve kitaplar göndererek kullarına doğru yolu göstermiş, onları uyarmıştır. Kuran da bu seriden bir rehber, bir irşad ve uyarı kitabıdır.

- Bütün bu nitelikleriyle o Allah’ın bir rahmetidir; kullarına olan sevgi ve merhametinin bir eseridir. (bk. Razi, a.y.)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Kur'an-ı Kerim'de Allah Teala'nın, "Biz yarattık, biz yaptık." gibi...

- Allah Kur'an-ı Kerim'in bazı ayetlerinde "Ben" veya "Biz" yerine "o ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet