En makbul sadaka ilim öğrenme ve öğretmek mi?

- Sadakanın en üstünü, kişinin ilim öğrenip sonra da onu bir Müslüman kardeşine öğretmesidir, anlamında bir hadis okudum, bunun kaynağı var mı, ne demektir?
- Başka hadislerde de başka konuların en makbul sadaka olduğu ifade ediliyor, nasıl anlamalıyız, bunlar bir çelişki mi?

Değerli kardeşimiz,

Hz. Peygamber (asm) Efendimiz, farklı zamanlarda, farklı kimselere en faydalı olacak sadaka çeşitlerini haber vermiştir:

“Sadakanın en faziletlisi, Müslüman'ın ilim öğrenmesi, sonra da onu Müslüman kardeşine öğretmesidir.”(1)

“Sadakaların en kıymetlisi Allah yolunda (savaşana bağışlanan) çadır gölgesi ve Allah yolunda (cihad edene) verilen hizmetçi veya Allah yolunda (savaşana) sağlanan binittir.”(2)

“En hayırlı sadaka, su ikram etmektir.”(3)

“Size sadakanın en değerlisini öğreteyim mi? (Evlendikten sonra herhangi bir sebepten dolayı) sana dönüp gelen ve senden başka da geçimini sağlayacak kimsesi olmayan kızına (yaptığın harcamadır)!”(4)

Bu hadislerden sadaka faziletinin, kişiye, ortama ve faydalı olma durumuna göre değiştiği anlaşılmaktadır.

Buna göre ilmî faaliyetlerin az olduğu bir ortamda insanları eğitme en güzel sadaka sayılırken, suyun az olduğu bir yerde insanlara içme suyu sağlamak en güzel sadaka olmaktadır. Diğer bir durumda da fakir, kimsesiz, terk edilmiş dul bir kadına sahip çıkmak en hayırlı sadaka olabilmektedir.

Şu hâlde, en faziletli kişinin, en hayırlı kişinin veya amelin, en güzel fiilin, en büyük cihadın, en güzel sadakanın farklılaştığı bütün hadisler, asla bir çelişki değildir.

Bilakis, bütün bu hadisler, Resûl-i Ekrem aleyhissalatu vesselam Efendimizin açmış olduğu, yürüdüğü ve yürümemiz için bizlere açıp gösterdiği yolun ne kadar hikmetler yüklü ve ne kadar geniş bir yol olduğunun ifadesidir. Peygamber yolu, dar bir yol, hele ki sadece belli özellikteki kişilerin geçebildiği bir patika değildir.

Peygamber yolu, hangi cinsiyetten, hangi gelir grubundan, hangi eğitim düzeyinden olursa olsun, kalbi imana ve ihsana açık herkesin yürüyebildiği; herkesin içinde kendi kemalini bulduğu bir “cadde-i kübra / en büyük cadde” niteliğindedir.

Özetle, her Müslüman bulunduğu konuma, duruma, şartlara ve imkânlara göre, en faziletli kişi, en hayırlı kişi olabilir, yaptığı her şey en güzel fiil, en büyük cihad ve verdiği her şey de en güzel sadaka olabilir.

Dipnotlar:

1) İbn Mâce, Sünnet, 20.
2) Tirmizî, Fedâilü’l-cihâd, 5.
3) Müsned, İbn Hanbel, V, 285.
4) İbn Mâce, Edeb, 3.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet