Nelerin sadaka olduğunu bildiren hadisi açıklar mısınız?

"İnsanların her bir eklemi için her gün bir sadaka gerekir. İki kişi arasında adaletle hükmetmen sadakadır. Bineğine binmek isteyene yardım ederek bindirmen yahut yükünü bineğine yüklemen sadakadır. Güzel söz sadakadır. Namaz için mescide giderken attığın her adım sadakadır. Gelip geçenlere eziyet veren şeyleri yoldan gidermen de sadakadır."
- Bu hadisin kaynağı ve sıhhati nedir?
- Bu hadiste geçenleri bana açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

Bu hadis sahihtir.  Tercümesini tekrar yazarsak, şöyledir:

“İnsanların her bir eklemi için her gün bir sadaka gerekir.
- İki kişi arasında adâletle hükmetmen sadakadır.
- Bineğine binmek isteyene yardım ederek bindirmen yahut yükünü bineğine yüklemen sadakadır.
- Güzel söz sadakadır.
- Namaz için mescide giderken attığın her adım bir sadakadır.
- Gelip geçenlere eziyet veren şeyleri yoldan gidermen de sadakadır.” (Buhârî, Sulh 11, Cihâd 72, 128; Müslim, Zekât 56)

Bilindiği gibi, insanların hayatında sağlık her şeyin başıdır; en büyük devlettir. Vücudumuzdaki kemik-mafsal (eklem) yapısı, yani iskelet, aynı zamanda hayatın ve sağlığın da temel yapısıdır. Binaenaleyh bunların her biri için her gün bir iyilik ve sadaka borcumuzun olması pek tabiîdir. Zira aslında biz, her gün yeni bir günü, başka bir hayatı yaşamaktayız.

- Bu ve benzeri hadislere göre, insan vücudundaki her mafsal (eklem) için bir sadaka vardır. Her insanda da 360 eklem bulunmaktadır. (Müslim, Zekât, 54) O halde herkesin her gün bu kadar sadaka vermesi gerekmektedir. İlk bakışta, çok yüklü gözüken bu sadaka borcu, hadislerdeki açıklamalar ile oldukça kolaylaşmaktadır.

Mesela:

"Söylenecek her sübhânellah (tesbih), elhamdülillah (tahmid), lâ ilâhe illallah (tehlil) ve Allah ekber (tekbir) kelimeleri ayrı ayrı birer sadakadır. İyiliği emretmek, bir kötülükten sakındırmak.. evet bunların her biri ve hadislerde sayılan diğerlerini yapmak birer sadakadır.” (bk. Müslim, Zekât, 54)

Sadaka, sadece zikir kelimelerinden de ibaret değildir. İnsanlara iyiliği, doğruluğu tavsiye etmek, onları yaptıkları bir kötülükten sakındırmak da birer sadakadır.

Görüldüğü üzere sadakanın, yani Allah Teâlâ'ya hamdini ve şükrünü sunmanın pek çok yolu vardır. Burada bu hayır yollarından bir kısmı açıklanmıştır.

Demek ki, bu ve benzeri hadislerde sadaka kavramının Allah’ın hoşnutluğunu kazanmaya vesile olan her türlü hayırlı söz ve eylemi içine alacak geniş bir kapsamda kullanıldığını görmekteyiz. Özveri ve yardım duygusu ile yapılabilecek işlerin maddî imkânla sınırlı olmayıp samimiyet ve dürüstlük temeline dayalı her davranışla sevap elde edilebileceği anlaşılmaktadır.

Nitekim sorudaki hadiste geçen özelliklerden başka;

- Kişinin kendi ailesinin nafakasını temin etmesi,
- Misafirlerine ikramda bulunması,
- Eşiyle birleşmesi,
- Meyvelerinden başkalarının faydalanacağı ağaç dikmesi,
- Kötülüklerle mücadele edip iyilikleri tavsiye etmesi,
- Din kardeşine selâm vermesi,
- Güler yüz göstermesi,
- Özürlü kişilere yardım etmesi,

gibi iyi davranışlar sadaka olarak nitelenmiştir.(Örnekler için bk. Müsned, V, 154, 167, 178; Buhârî, Mezâlim, 24, Cihâd, 72, 128, Sulh, 11, Edeb, 34; Tirmizî, Birr, 36; Ebû Dâvûd, Tetavvu, 12)

İlave bilgi için tıklayınız:

- Her bir insanda üç yüz altmış eklem / kemik / mafsal bulunur, diye bir hadis ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet