Hz. Peygamber, ümmetin babası mıdır?

Değerli kardeşimiz,

مَا كَانَ مُحَمَّدٌ اَبَٓا اَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ  ​"Muhammed, erkeklerinizden hiç kimsenin babası değildir." (Ahzab, 33/40)

Ayet, Hz. Peygamberin (asm) Hz. Zeyneb'le evlenmesi olayıyla ilgilidir. Hz. Peygamber, azatlı kölesi Zeyd'i Zeyneb'le evlendirmiş; Zeyd'in Zeyneb'i boşaması üzerine زَوَّجْنَاكَهَا “Biz onu sana eş kıldık” (Ahzab, 33/37) ayetiyle ifade edildiği üzere, ilahi talimatla kendisine zevce olarak almıştır. Olay, bazı art niyetli insanlarca "oğlunun hanımını aldı" şeklinde değerlendirilince, Cenab-ı Hak bu ayetle meseleyi vuzuha kavuşturmuştur. (Kurtubi, XIV, 127; Alûsî, XXI, 29-31; Maverdi, Ebu'l - Hasen, En-Nüketu ve'l-Uyun (Tefsiru'l- Maverdi), Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1992, IV, 408)

Zemahşerinin de dediği gibi, her peygamber gerçi kendisine saygı ve tazimin vücubu ve kendisinin de onlara şefkat ve nasihat etmesi gereği bakımından ümmetin babasıdır. (Zemahşeri, Keşşaf, III, 239) Râzi'nin ifadesiyle hatta babadan daha ileridir. (Râzî, Mefatihu'l- Gayb (Tefsir-i Kebir), XXV, 214) Fakat bu şefkat, fıkhi hüküm olarak onu gerçek baba yapmadığından, Peygamberin ümmetinden kız alması son derece normal bir olaydır. Dolayısıyla, "Zeyd, Peygamberin oğlu değil ki, O'nun boşadığı Zeyneb'i almak Peygambere haram olsun!" (Kurtubi, el-Cami' li Ahkami'l-Kur'an, XIV, 127)

Ayet, aynı zamanda Hz. Peygamberin erkek çocuklarının "rical (adam)" denilecek seviyeye gelmeden vefatlarına da işaret eder. Kasım, Tayyib, Tahir ve İbrahim’in babası olmakla beraber, bunlar küçük yaşta vefat etmişlerdir. (Zemahşeri, III, 239;  Alûsî, Ruhu’l-Me’ânî fî Tefsîri’l-Kur'ani’l-Azîm, XXI, 31; Kurtubi, XIV, 127)

Ayet ayrıca “o bizim manevi babamız, elbette kıyamet günü şefaatiyle bizi kurtarır” şeklindeki bir telakkiyi de izale eder. Evet, o gün peygamberin şefaati olacaktır, ama buna kimlerin dâhil olacağı gaybî bir mesele olmasından, ümmete düşen görev ciddi bir şekilde gayret göstermek, takva ve salih amelle kurtulmaya çalışmaktır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet