Kadın neden erkeğin kaburga kemiğinden yaratılmıştır?

- İki sualim var:
1. Kadın neden erkeğin kaburga kemiğinden yaratılmıştır?
2. Neden siyahi insanlar var? Bu onlara haksızlık değil mi?
- Yani siyahi kardeşlerimize sorsak ekseriyeti siyahi olmak istemez ve güzellik açısından da beyaz tenli insanlar daha güzel duruyor fıtrat itibariyle.

Değerli kardeşimiz,

Cevap 1:

Bu konu alimler tarafından farklı anlaşılmıştır. Sanıldığı gibi, -sorudaki şekliyle- İslami literatürdeki yegane bir tek hakikat olarak algılanmamıştır.

Bu sebeple meseleyi birkaç madde halinde açıklamakta fayda vardır:

a) Her şeyden önce bu konuda üzerinde durulması gereken bir ayet de şudur:

 “Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratıp o ikisinden birçok erkekler ve kadınlar türeten Rabbinize karşı gelmekten sakının..” (Nisa, 4/1)

- Bazı alimler, bu ayette meal olarak geçen “bir tek nefis”ten maksat Hz. Âdem olduğu görüşündedir. (bk. Razi, ilgili ayetin tefsiri)

- Buna mukabil, Ebu Müslim el-Isfahani gibi bazı tefsir alimlerine göre, ayette geçen “bir tek nefis”, Hz. Âdem’in de yaratıldığı aynı cinsten (aynı topraktan, aynı insan hamurundan) yaratılmış olduğu anlamına gelir. (bk. Razi, a.y)

- Muhammed Abduh gibi bazı alimler de ayette yer alan “bir tek nefis”ten maksat Hz. Âdem olmadığını bildirmiştir. (bk. el-Menar, el-Meraği, ilgili ayetin tefsiri)

b) Bununla beraber, bu ayetten şunu anlamaya bir mani yoktur:

“Allah önce Hz. Âdem’i yarattı. Sonra Hz. Havva’yı da o nefisten / Hz. Âdem’in yaratıldığı çamurun / toprağın bakiyesinden yaratıldı.” (bk. İbn Aşur, ilgili ayetin tefsiri)

c) Kadının kaburga kemiğinden yaratıldığına dair bir hadisin manası şöyledir:

“Kadınlar hakkında -birbirinize- iyi tavsiyelerde bulunun. Çünkü kadın kaburga kemiğinden yaratılmıştır. Kaburganın en fazla eğri olan tarafı onun üst kısmıdır. Bu sebeple, eğer onu doğrultmak istersen kırarsın, yok eğer kendi halinde bırakırsan eğri olmaya devam eder. Öyleyse kadınlar hakkında -birbirinize- iyi tavsiyelerde bulunun / birbirinize onlara iyi davranmayı tavsiye edin.” (Buhari, Enbiya,1; Müslim, Reda’, 61,62; Nesai, Nikah,15)

- Bu hadisin vurud sebebi -hadisin metninden anlaşıldığı üzere- kadınlar hakkında iyi davranmayı ve onların bazı duygusal taraflarını da nazara alarak daha toleranslı olmayı erkeklere tavsiye etmektir.

O halde burada yaratılışın şeklinden ziyade, eşlerin barış ve huzurunu temin etmeye yönelik ifadelere yer verilmiştir.

Buna göre,  hadiste yer alan “kadın kaburga kemiğinden yaratılmıştır” ifadesi, Hz. Âdem’in kaburgasından yaratıldığını göstermeyebilir. Bu anlam, daha çok İbn İshak’ın İbn Abbas’tan naklen rivayet ettiği “Havva, Âdem uyurken onun en kısa sol kaburga kemiğinden yaratıldı.” şeklindeki hadis rivayetinden ötürü yaygınlık kazanmıştır. (bk. İbn Hacer, Fethu’l-Bari, 9/253) Halbuki İmam Nevevi bu hadis rivayetine hiç itibar etmemiş ve bu sözü bazı fakihlere dayandırmıştır. (bk. Nevevi, 10/57; İbn Hacer, a.y)

d) Bu açıklamalardan hareketle, “kadının eğri kaburga kemiğinden” yaratıldığını bildiren hadisin ifadesini bir teşbih, bir benzetme sanatı olarak değerlendirmek mümkündür.

Demek ki, kadının duygusal yanı itibariyle aklını fazla dinlemediği için âdeta eğri bir mayadan yaratıldığına işaret etmek üzere bu hadis-i şerifte bu benzetme sanatı söz konusu edilmiştir.

Nitekim, İbn Hacer de bu hadisten bu benzetme sanatının anlaşılabileceğini belirtmiştir. (İbn Hacer, a.y)

- Hülasa, söz konusu ayetten şunu anlamaya bir mani yoktur:

“Allah önce Hz. Âdem’i yarattı. Sonra Hz. Havva’yı da o nefisten / Hz. Âdem’in yaratıldığı çamurun / toprağın bakiyesinden yaratıldı.” (bk. İbn Aşur, ilgili ayetin tefsiri)

Bütün bu açıklamalara baktığımızda, söz konusu ayet ve hadisten kadının mutlaka Âdem’in kaburga kemiğinden yaratıldığına dair kanaatlerin kesin olduğunu ve başka bir mananın olmayacağını söylemenin isabetli olmadığını düşünüyoruz.

Cevap 2:

- Siyahi insanlar bizim gözümüzde farklılık arz etse de hakikatte Allah’ın sonsuz ilim, hikmet ve kudretinin bir delilidir. Allah’ın güzel isim ve sıfatlarının tecellilerini gösteren her şey güzeldir.

“O'nun (varlığının ve kudretinin) delillerinden biri de: Gökleri ve yeri yaratması, lisanlarınızın ve renklerinizin farklı olmasıdır. Elbette bunda bilen ve anlayan kimseler için ayetler / deliller- ibretler vardır.” (Rum, 30/22)

mealindeki ayette bu gerçeğin altı çizilmiştir.

- Bir sanatkâr maharetini göstermek için yaptığı farklı sanat abidelerini başkasına beğendirmek zorunda değildir. Zira, sanattan anlamayanların onu takdir etmelerinin imkânı da yoktur.  

Bununla beraber, her toplum şekli, rengi ne olursa olsun kendi insanın biçimine alıştığı için, onlara hiçbir surette durumları garip gelmez.

Deyiş yerindeyse, farklı toplumların damak zevki farklılık gösterdiği gibi, gözler de aşina oldukları resimleri çirkin bulmazlar.

- Bir nokta da şudur ki, Allah insanları kaynaştırmak için aralarına sevgi koyar. Bu duygu insanların birbirini güzel görünmesine yeterli bir faktördür.

Nitekim, öyle insanlar var ki, birbirine aşık oluyorlar, fakat başkasının gözünde hiç de aşka değer bir yanları yoktur.

Leyla’nın güzelliği, mecnunun gözüne ve gönlüne göredir...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet