Peygamberimiz, hamdde üç kere nefes ederdi, sözünden ne anlamalıyız?

- Verdiğim rivayetleri Arapça islamiweb sitelerine sorduysam da tatmin edici bir açıklama getirmediler. Arapça İslamweb sitesine sorduğumda, bunun su içmeyle alakalı olduğunu söylediler. Bu rivayetlerin meali ve açıklaması nedir?

أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَتَنَفَّسُ فِي الْحَمْدِ ، ثَلاثَ مَرَّاتٍ
Nebi (sav) hamdde (veya hamd ile) üç kere nefes ederdi, solurdu. (Abdurrezzak, Musannef, Fedâilü'l-Kur'an, 6037)

Diğer rivayet ise şöyledir:
أَنَّ أَبَا هُرَيْرَةَ ، كَانَ يَتَنَفَّسُ فِي فَاتِحَةِ الْكِتَابِ ، أَوِ الْحَمْدِ للَّهِ ثَلاثَ مَرَّاتٍ
Ebu Hureyre (ra) Fatiha suresinde yahut Elhamdülillahda (veya onunla) üç kere nefes ederdi, solurdu.

- Bu rivayetler neyi açıklıyor?

Değerli kardeşimiz,

İlgili hadisi şöyle anlamak gerekir diye düşünüyoruz:

“Hz. Peygamber (su içerken) üç nefeste içiyordu. Ve her bir içim sonunda hamd ediyor ve hamd ederken de teneffüs ediyordu / nefes alıyordu.”

Bu rivayette ravi, o günkü insanların algılamada zorluk çekmedikleri çok kısa bir ifadeyle konuyu belirtmiştir.

Kuvvetli ihtimalle, mesele, Hz. Peygamber (asm)'in su içmesi şekliyle alakalıdır. Konu konuşulurken, ravi fazla detaylara girmeden bunu özetlemiştir.

Ebu Hureyre’nin rivayetinde yer alan “Fatihatu’l-kitap”ta veya “Elhamdullillah”da teneffüs ediyordu, manasına gelen ifadeyi de böyle anlamak gerekir. Bunun böyle olduğunu diğer hadis rivayetlerinden de anlıyoruz.

Nitekim, Hz. Enes’in anlattığına göre, Peygamberimiz (asm) "suyu üç nefeste (içimle) içiyordu ve bu içim şeklinin, insanın kanmasına, zarar görmemesine, kolay hazmetmesine daha uygun olduğunu” söylüyordu. (Müslim, Eşribe,123/2028)

Ebu Hureyre’nin ifadesi bu konuda daha açıklayıcıdır. O şöyle der:

“Hz. Peygamber suyu üç içimde içiyordu. Kabı ağzına yaklaştırdığında besmele çekiyor; kabı ağzından uzaklaştırdığında ise hamd ediyordu. Ve bunu üç defa tekrarlıyordu.” (Taberani, el-Evsat, 1/257)

- Şayet konunun sadece Fatiha suresiyle ilgili olduğunu düşünürsek, bu takdirde, hadisin manası şudur: Hz. Peygamber (asm) Fatiha suresini okurken üç yerde ara veriyordu; üç nefeste okuyordu. Başka bir ihtimal gözükmemektedir.

Ancak Hakim’in rivayet ettiği sahih bir hadiste, Ümmü Seleme şöyle demiştir:

“Hz. Peygamber (Fatiha okurken) her ayette dururdu: 'Bismillâhirrahmânirrahîm'; 'elhamdülillâhi-Rabbilâlemîn'; 'Errahmânirrahîm'; 'Mâlikiyevmidddîn' hepsinde dururdu."

Ümmü Seleme’den diğer bir rivayet ise şöyledir:

“Hz. Peygamber kıraatini ayet ayet durarak yapardı: “Elhamdulillahi-Rabbilâlemîn” der ve dururdu. Sonra “Errahmânirrahîm” der ve dururdu.” (Hakim, 2/252)

Zehehebi, bu hadisin Buhari ve Müslim’in şartına uygun olduğunu belirtmiştir. (Telhis, -Müstedrek ile birlikte- a.y)

Buna göre, Musannef’teki hadisi, Fatiha suresinin okunmasıyla ilgili kabul etsek bile, onun sahih olmadığını kabul etmek durumundayız. Çünkü bu sahih hadise göre Efendimiz (asm) üç defa değil yedi defa Fatiha’da teeneffüs etmiş olur.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet