Vücudu muhal olan alemleri nasıl anlamalıyız? Bir mümkünün vücub mertebesine çıkması veya Cenab-ı Hakk'ın ademe düşmesi gibi bu muhal olan alemi Allah mı yokluğa itmiştir?

Değerli kardeşimiz,

Hiçbir şey var olmadan önce “şey” bile değildir. Varlığı kendinden olan ve ezeli olan Allah’tan başka hiçbir şey kendiliğinden yokluktan varlık sahasına çıkamaz. Aksi takdirde her varlığı ezeli kabul etmek gerekir.

Mümkün kavramı, bir yerde var olan eşyaya bakmıyor. Sadece aklen yokluğu ile varlığı arasında fark olmayan, akli açıdan yokluğu veya varlığı zorunlu olmayan bir tasavvur unsurudur. Allah’ın bir şeyi yokluğa atması demek, onu varlıktan alıp yokluğa atması anlamına gelir. Halbuki mümkün için böyle bir tasavvur gerçek değildir. Zira ortada bir varlık yoktur.  

Tekrar edelim ki, soruda düşündüğümüz şekilde varlığa çıkan yok ki, yokluğa itilmiş olsun. Yalnız şu vardır ki, adem-i mutlak yoktur. Allah’ın ezeli ve sonsuz ilmi adem alemlerini de ihtiva etmektedir. Gerçek manada bir adem / yokluk alemi yoktur. Çünkü her şey ya ilmi vücuduyla veya harici vücuduyla vardır. Çünkü Allah’ın kuşatıcı ilmi daha varlık sahasına çıkmamış yokları da içine alır. Ancak henüz var olmayanlar için “şey” tabirini kullanmayız veya tolerans avansını verdiğimiz bir mecaz olarak kullanırız. 

Eşyada vücut mertebeleri farklıdır. Bunların hepsi Allah’ın isim ve sıfatlarına mazhardır. Fakat taayyunat-ı şahsiyeleri itibariyle çok perdelerden geçerek olgunlaşırlar. 

Kendi açımızdan sözün özü şudur:

“İdrak-i maali bu küçük akla gerekmez,
Zira bu terazi bu kadar sıkleti çekmez.”

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet