“Bir kimse ile münasebete girmek için, kendisinin ibadetine bakmayın. Dirhem ve dinar ile olan münasebetine bakın.” anlamında bir hadis var mıdır?

- Bu hadisin ravi zincirini ve hadisin açıklamasını öğrenebilir miyim? 

Değerli kardeşimiz,

Bu konuda bazı rivayetler şöyledir:

“Kişinin namazına, orucuna bakmayın; konuştuğunda, doğru konuşup konuşmadığına, kendisine emniyet edildiğinde, güvenilirliğini ortaya koyup koymadığına; dünya kendisine güldüğünde, takvayı elden bırakıp bırakmadığına (menfaat anındaki tavrına) bakıp öyle değerlendirin.” (Kenzul-Ummal, h. No: 8435)

“Kişinin namazı, orucu sizi aldatmasın. Dileyen oruç tutar, dileyen  namaz kılar. Fakat güvenilir olmayanın dini de olmaz.” (a.g.e, h. No: 8436)

Bu iki rivayet de Hz. Ömer'den Mevkuf olarak (Hz. Ömer'in sözü olarak) nakledilmiştir.

Haraitî’de Hz. Ömer'den mevkuf olarak naklettiği rivayette, biraz daha kısa olarak şunlara yer verilmiştir:

“Kişinin namazına, orucuna bakmayın; konuştuğunda, doğru konuşup konuşmadığına, kendisine emniyet edildiğinde, güvenilirliğini ortaya koyup koymadığına bakın...” (Haraitiî, Mekarimu'l-ahlak, 1/185)

Kenzu’l-Ummal'da senet zinciri yoktur. Haraitî'nin rivayet zinciri ise şöyledir: Ömer b. Şebbe, Yahya b. Said, Ubeydullah b. Ömer, Ömer b. Atiyye, Onun amcası, Bilal b. Haris, Ömer b. Hattab.

Öyle anlaşılıyor ki, Müslümanların önemli bir kısmı, ibadetlerde -dış görünüşü itibariyle- gelenekten gelen ritüelleri yaparken bile, hayal mertebesinden öteye geçmezler. Bütün ahlakî değerlerini Hz. Muhammed (a.s.m)'den alan müminler, onun terbiyesini hafife aldıkları an, bütün meziyetlerini kaybederler. Oysa başka milletlerin ahlakî değerlerinin değişik terbiye kaynakları olabilir, onlarla yine bazı fıtri güzelliklerini muhafaza edebilirler.

Bu rivayetlerden anlıyoruz ki, mümin de olsa, ibadet de etse, insanlar dünya menfaati karşısında -imanına aykırı olarak- zaaf gösterebilirler. Bu sebeple, özellikle ticarî, malî işlerde dikkatli olmamız gerekir.

“Mümin iki defa aynı delikten ısırılmaz.” (Buharî, Edeb, 83)

mealindeki hadis-i şerif, bizi -mümine karşı hüsnüzan beslemekle beraber- nefs-i emarenin hilelerini de düşünerek her zaman dikkatli olmaya davet etmektedir.

Hülasa, bu rivayetlerde -insanın duygusal tarafı, imanın sesini duymayan menfaatperestlik yönü, imanlı vicdanın sesini boğan cüzdan tutkusu gibi- zayıf karakter yapısına işaret edilmekte ve bunlar gibi dikkat edilmesi gereken  daha pek çok şey anlatılmaktadır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet