Üzerimizde kimlerin hakları var?

- Bu sıralama doğruysa delili var mı?
- Üzerimizdeki hakları sıralarken, Allah, Kuran, Peygamber, Üstad, Anne, Baba şeklinde sıralamak doğru olur mu?

Değerli kardeşimiz,

Bu sıralama ilk üçü için şüphesiz doğrudur. Kur’an Allah’ın kelamı olması hasebiyle, onu Allah’tan zaten ayıramayız. Hz. Peygamber (asm) de Allah’ın elçisi olduğu için ona itaat etmek de Allah’a itaat etmek anlamına gelir. “Resule itaat eden, Allah’a itaat etmiş olur.” (bk. Nisa, 4/80) mealindeki ayette bu gerçeğe vurgu yapılmıştır.

Üstat ile anne, baba arasındaki sıralamada bir açıdan doğru, bir açıdan yer değiştirebilirler. Kur’an’da açıkça Üstat'tan söz edilmemiştir. Fakat anne, baba hakkında değişik vurgular yapılmıştır.

“Rabbin, ondan başkasına ibadet etmemenizi ve anne, babanıza karşı iyi davranmanızı emretmektedir...” (İsra,17/23)

mealindeki ayette Allah’a kulluğun ardından anne, baba hakkına riayet emredilmiştir.

Anne hakkının baba hakkından önce geldiğine dair ayet ve hadisler vardır.

“Biz insana, anne ve babasına karşı iyi davranmasını tavsiye ettik. -Özellikle- annesi onu zayıflık üstüne zayıflık çekerek (karnında) taşımıştır. Sütten kesilmesi de iki yıl içinde olur. Onun için biz insana, 'Bana ve ana-babana şükret.' diye tavsiyede bulunmuşuzdur. Dönüş, ancak banadır.” (Lokman, 31/14)

mealindeki ayette annenin önceliği görülmektedir.

Üstad, bir açıdan manevi bir anne-baba hükmündedir. Onların insan olarak yetişmesini sağlar, onlara ebedî hayatı kazandırır. Bu konuda farklı şeyler söylenmiş ve söylenebilir. Bu açıdan yüzde yüz şöyledir diye kesin bir hüküm vermek ve bu hükmü her konuya uygulamak doğru olmayabilir. Biz yine de Kur’an’ın ışığında Üstad'ı, anne-babadan sonraya bırakabiliriz. Unutmamak gerekir ki, üstattan üstada fark vardır. Ayrıca anne-baba da birer üstattır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet