"Allah bu ümmeti, hata, unutma ve cebirle yaptığı işlerden ve istemeden kalbe gelen çirkin şeylerden hesaba çekmeyecektir." hadisini nasıl anlamalıyız?

- Ümmetin üstünlüğü ile ilgili olan,
"Allah Teâlâ bu ümmeti, hatâ, unutma ve cebr (zorlama, tehdit vs.) altında yaptığı işlerden ve kalbe elde olmadan gelen çirkin şeylerden dolayı hesâba çekmeyecektir."
- Bu hadis midir; nasıl anlamalıyız?

Değerli kardeşimiz,

1. “Allah Teâlâ ümmetimden, hata / yanlışlıkla bilmeden yaptıkları, unutarak yaptıkları ve cebir (zorlama, tehdit vs.) altında yaptığı işlerden dolayı hesaba çekmeyecektir." (Taberanî, el-el-Mucemu’l-evsat,18/87-Şamile).

Hafız el-Heusemî, Taberanî’de geçen ve Abdullah b. Ömer tarikıyle gelen rivayetin sahih olduğuna işaret etmiştir. (bk. Mecmau’z-zevaid, 6/250; Münâvî, Feyzü'l-Kadîr, II, 219. No: 1705).

“Allah, ümmetimden olan kimselerin, elde olmadan nefislerine / içlerinden gelen çirkin şeylerden dolayı, onları yapmadıkları ve konuşmadıkları sürece hesaba çekmeyecektir.” [bk. Taberanî, el-Evsat, 11/238-şamile; İbn Mace, Talak, 16. No: 2044. (I, 659)].

2. Bu ikinci şıktaki bilgilere rastlayamadık. Şayet bunlar sahih ise, manası; “başkalarının af dilemeleriyle bütün müminlerin kabirlerinden günahsız çıkacaklar” demek değildir. Çünkü, mümin olanlardan da cehenneme girenlerin olacağı ve daha sonra oradan çıkıp cennete girecekleri, Ehl-i sünnetin akidesi arasındadır. Bu bilgiler sahih hadisler tarafından da desteklenmektedir. Dolayısıyla bunun anlamı; bütün Müslümanlar değil, ancak bazı Müslümanlar, başkalarının dualarıyla affolunabileceği şeklinde olmalıdır. Bu yorum sahih hadislerde yer alan şu gerçeğe de uygundur:

“İnsan öldüğünde bütün amelleri kesilir. Sadece şu üçü hariç: Sürekli devam eden sadaka-i cariye, faydalı bir ilim ve arkasından kendisine dua eden salih bir evlat.” (Müslim, Vasıyet, 14).

Bu hadisten anlaşılıyor ki, bazı kişiler, arakasından yapılan sadakalar gibi, hakkında yakınlarının ve diğer Müslümanların yapacağı dualardan da istifade eder. Günahları az olan bazı kimseler bu dualar sebebiyle affa uğrarlar ve kabirden tertemiz çıkarlar; bu mümkündür.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Ümmetimden hata, unutma, zorlama ile işlenen fiillerden sorumluluk kaldırılmıştır...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet