Fetva isteyen bir kimse, birden fazla müftüye sormuş bulunursa ve onlardan farklı cevaplar alırsa, nasıl hareket etmelidir?

Değerli kardeşimiz,

Bu konuda bir çok görüş bulunmakla birlikte müsteftî müftünün bilimsel donanımını ölçebilecek birikime sahip bulunmadığı için ilmine güvendiği ve kalbinin yattığı görüşe uyar.

Müsteftî sorduğu soruda sübjektif bir tavırla müftüyü yönlendirmiş ve müftü de buna göre bir cevap vermiş ve aldığı cevap da vicdanını rahatsız ediyorsa, müsteftî aldığı cevaba göre hareket edip etmeme hususunda vicdanının sesine kulak vermeli ve böyle bir fetva ile haksızlığa yol açmamalıdır. Çünkü müftü olayın iç yüzünü bilmediği için sadece kendisine sorulan soru çerçevesinde konuya muttali olur ve dinlediğine göre cevabını verir. Müsteftî sorusunda bazı hususları açıklamaz ya da yönlendirici davranırsa aldığı cevap o konunun şer‘î hükmünü ortaya çıkarmaz. Hz. Peygamber (sav)’in “Müftüler sana fetva verse de sen yine de fetvanı kalbinden al.” (Ahmed b. Hanbel, I, 194) mealindeki hadisi bu hususa işaret eder.

Müsteftînin aldığı fetvaya göre amel ettikten sonra müftünün fetvası değişmiş ve öncekine aykırı yeni bir hüküm ortaya çıkmışsa ameli geçerlidir ve bâtıl olmaz. Hz. Ömer (ra) bir olay üzerine verdiği bir hükmün üzerinden yaklaşık bir yıl geçtikten sonra, aynı konuda farklı bir görüş ortaya koymuş ve kendisine önceki verdiği hüküm hatırlatılınca “O geçen sene verdiğimiz hükümdü, bu ise şimdiki hükmümüzdür.” şeklinde cevap vermiştir. (Serahsî, el-Mebsût, Kahire 1324-31, XVI, 84) İslâm hukukunun “İctihad ictihad ile nakzolunmaz/ictihad ictihadı bozmaz.” kaidesi (Mecelle, md. 16) bunu ifade eder. Ancak müsteftî, müftünün rücû ettiği (döndüğü) görüşünden sonra ona göre davranamaz.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Fetva verebilecek olan kimsenin özellikleri, günümüzde verilen fetvaların uygulanabilirliği.

- Bize ulaşan bir bilgiyi, ilmimizle tartıp almaya veya reddetmeye gücümüz yetmiyor. ... muteber âlimleri bilme/belirleme hususlarında ne yapacağız?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet