Âlemde Hayrın Yanında Şerler de Yaratılmaktadır. Allah`ın Şerleri Yaratması Nasıl Olur?

Hayrı da, şerri de yaratan Allah`tır. Bu inanış, Kadere imanın bir cüzüdür. Ancak alemde yaratılan hayırlar asıl, şerler ise ferîdir. Hayırlar küllî, şerler cüzîdir.

Şerrin yaratılması, "her şey zıddıyla bilinir" kaidesiyle, hayrın hakikati ve güzelliği ortaya çıkması içindir. Meselâ hastalık olmasa, sıhhatin nasıl kıymetli bir nimet, büyük bir ganimet olduğu bilinemezdi. Karanlık olmasa, ışığın değeri anlaşılamazdı. Kötülük olmasa, iyiliğin fazilet ve üstünlüğü idrak edilemezdi.

Alemde hayrın yanında cüzî kalan şerler hiç yaratılmasa idi, hayrın mahiyeti ve güzelliği tam görülemediği gibi; hayrın nevîleri, dereceleri, çeşitleri de anlaşılamazdı.

Böylelikle cüzî bir şerrin yaratılmaması neticesinde pek çok hayırlar vücuda gelemezdi, dolayısıyla büyük bir şer ve zarar ortaya çıkardı.

Ayrıca şer ve hayır telakkisi, çoğu zaman insanın anlayışına ve bakış açısına göre de değişmektedir. İnsan bazı şeyleri kendisi için şer ve çirkin bulurken, aslında o şey onun hakkında tamamen hayırdır. Fakat insan hodgam (bencil) ve zahir-perest olduğu için, ilk bakışta kendi menfaatine aykırı bulduğu her hâdiseye şer hükmünü verebilmektedir.

Bunu bir misalle açıklayalım:

Mühim bir iş için uçağa binecek bir adam, bineceği uçağı kaçırsa, bu ona büyük bir şer olarak gözükür. Çünkü menfaati zedelenmiş, dünyevî bir işi aksamıştır. Ancak daha sonra havada uçağın kaza yapıp düştüğünü farz edelim. Bu durum karşısında da, aynı insan, daha önce şer telâkki ettiği şeyin, aslında kendisi için ne kadar hayırlı olduğunu düşünmeye başlayacaktır.

Demek ki ilk bakışta insana şer gibi görünen pek çok hâdise, netice itibariyle iyi ve hayırlı olabilmektedir...

Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri bu hakikati ne güzel dile getirmiştir:

"Hak şerleri hayreyler
Zannetme ki gayreyler
Ârif anı seyreyler
Mevlâ görelim neyler Neylerse güzel eyler..."

Şerrin Allah`ın ilmi ve iradesi dışında meydana geldiğini ve Allah`ın şerleri yaratmadığını söylemek; Allah`ın İlim, İrade ve Kudret sıfatlarının bir hududu ve sınırı olduğunu iddia etmek demektir. Bu ise, ulûhiyetin şanına bir noksanlık isnadı olduğu gibi, kâinatın bir plân ve programa göre yaratıldığı gerçeğine de zıttır.

Bunun içindir ki hayır ve şerrin de Allah`tan olduğu, Allah tarafından yaratıldığı hususu, Kaza ve Kadere imanın içinde yer almış ve bu inanç üzerinde ayrıca durulup teyid edilmek lüzumu duyulmuştur.