Hz. Muhammed'in elliden fazla erkek kölesi, on beş tane cariyesi olduğu doğru mudur?

Değerli kardeşimiz,

Evet, verilen bilgiler doğrudur, encak eksikitr; çünkü bunlar azad edilip hürriyetlerine kavuşturulmuşlardır. Kölelik ve cariyelikleri devam etmemiştir.

Peygamber Efendimizin (asm) hediyeler, ganimetler gibi değişik nedenlerle birçok kölesi olmuştur. Fakat bunların hepsini azat etmiştir. Vefat ettiğinde eli altında bir tek köle dahi kalmamıştı.

Peygamber Efendimiz (asm), köle azad etmeyi teşvik etmiş ve bizzat kendisi de bir çok köleyi hürriyetine kavuşturmuştur. (Buhârî, Itk, 1; Ebû Dâvud, Edeb, 120; Askalani Buluğu'l-Meram, Trc. 4/294)

Azad edilen, yani hürriyetine kavuştururlan köle erkekse "mevla", kadın ise "mevlat" denilir.

Kanaatimizce Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (asm) mevla ve mevlatları (kadın ve erkek azatlıları), tarih kitaplarına bakılırsa toplam yetmiş seksen civarındadır.

Örneğin Diyarbekri Tarihu’l-Hamis adlı kitabında (2/178- 179); 69 erkek mevlasından, 15 de kadın mevlasından yani azat edidip hürriyetine kavuşturduğu erkek ve kadınlardan söz etmekte ve isimlerini vermektedir. Yine onun aynı kitapta söz yettiğine göre (2/181) İbnü'l- Cevziye göre onun mevlalarının sayısı 43, mevlâtlarının sayısı da 11'dir.

Şu kadar var ki bu bilgilerin olduğu kaynaklarda bazılarının azat edildikleri anlatılırken, bazılarının yalnız adları verilmekte ve azatlandıklarından söz edilmemektedir.

Buna göre, konu tartışmalı olmakla birlikte, Allah Resülünün (asm) kadın ve erkek olarak azatlılarının sayısı 50-80 arasında bir rakam olmalıdır. Bu rakamlar yaklaşık ve takribi sayıyı verir, kesin değlidir.

İslâmiyet, müminlerin köle azat etmelerini daima teşvik etmiş, bunu Allah'a bir yakınlaşma vesilesi saymıştır:

"İyilik yüzlerinizi doğu ve batı yönüne çevirmekten ibaret değildir. Asıl iyilik Allah'a, âhiret gününe, meleklere, kitaba ve peygamberlere inanan, Allah sevgisiyle yakınlarına, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışlara, dilenenlere veren ve köle ile esirleri kurtarma uğrunda malını harcayanın yaptığı iyiliktir."(Bakara, 2/177),

"Fakat o, sarp yokuşa atılmadı. Sarp yokuşun ne olduğunu sen ne bileceksin? O tutsak bir boynu çözmek (köle azat etmek)tir.” (Beled, 90/12-l3)

Bu âyetlerin yanı sıra Hz. Peygamber'in de köle âzadıyla ilgili çeşitli hadisleri vardır:

"Kim Müslüman bir köleyi azat ederse, o kölenin her organına karşılık Allah da onun bir organını cehennemden azat eder." (Buhârî, Keffârât, 6; Müslim, Itk, 23; Tirmizî, Nüzûr, 14)

Ayrıca Hz. Peygamber (asm), çok sayıda köleye sahip kimselere, onların azat edilmesi için müdahalelerde bulunmuştur. Örneğin, Cerir b. Abdullah aracılığıyla Yemen Hükümdarı Zülkelâ el-Himyeri'ye bir mektup göndermiş, o da bunun üzerine eli altındaki 4.000 köleyi azat etmiştir. (İbn Düreyd, s. 308; İbnü'l-Esîr, Üsdü'l-ğâbe, 2/176-177; İbn Hacer, el-İsabe, 1/492-493)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet