Kur'an-ı Kerim'in çoğaltılması ve Peygamberimizin diğer ülkelere elçiler göndermesi nasıl olmuştur?..

Kur'an Hz. Osman zamanında çoğaltılıp başka memleketlere gönderilmiş. Peki kimlere teslim edilmiş ve maatba olmadan nasıl çogaltılmış? Dünya insanları Peygamber Efendimizden nasıl haberdar olmuş; elçiler gönderilmesi nasıl olmuştur?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Cevap 1:

Kur'ân­-ı Kerim'in cem edilmesinin çeşitli safhaları vardır. Hz. Peygamber (asm) döneminde nazil olan ayetleri ashab ezberliyordu. Bunlar bazen günün şartları içinde kullanılan kitabet malzemelerine kaydediliyordu. Allah Rasûlü'nün vefatını müteakip vahyin son bularak, dinin tamamlanması, Kur'ân'ın bir bütün halinde toplanması düşüncesini doğurdu. Bu arada Kur'ân hafızlarının çeşitli vesilelerle birer birer hayattan ayrılması, İslâm'a yeni giren Arap kabilelerinin lehçe farklılığından dolayı, ayetleri iniş şekli haricinde telaffuz etmeleri, bu düşüncelere hız kazandırdı. Hz. Ebu Bekir (ra) döneminde gerçekleşen bu olaylar sonucu, Hz. Ömer (ra)'in ısrarlı teklifleri sonucu, Zeyd b. Sabit başkanlığındaki bir heyet Kur'ân ayetlerinin bütününü toplamaya muvaffak olmuşlardı.

Hz. Osman (ra) dönemine gelinceye kadarki aradan en az on-­on iki yıl geçmişti­; fetihler sonucu ele geçen yeni beldelerde Kur'ân ihtiyacı başgösterdi. Basra, Kûfe, Şam ve Mısır gibi belli başlı eyaletlerde Müslüman olanların sayısı gün geçtikçe ilerliyordu. Ana dili Arapça olmayan, merkeze uzak yerlerde kıraatlerdeki ihtilaf, çoklarının kafasını karıştırdı. Hz. Osman (ra) bu çerçevede isabetli ve yerinde bir kararla, Hz. Ebu Bekir (ra) döneminde cem edilen ve Hz. Hafsa(ra)'nın yanında duran Kur'ân'ı çoğaltmak üzere ondan istedi. Zeyd b. Sabit, Abdullah b. Zübeyr, Sa'd b. As, Abdurrahman b. Haris b. Hişam'a Kur'ân'ı çoğaltmaları görevini verdi. Çoğaltılan bu Kur'ân nüshalarını da belli başlı İslâm merkezlerine gönderdi.

Müslümanlıktan önce hak din olarak gönderilen Yahudi ve Hristiyanların kutsal kitaplarının tahrif ve tebdil edildiği nazara alınacak olursa, bunu sebepler planında önleyici tedbirler alarak çoğaltan Hz. Osman (ra)'ın yaptığı hizmetin büyüklüğü zannediyorum izahtan varestedir. Zira küçük küçük noktalardan başlayan ihtilaflar zamanla büyür ve iş içinden çıkılmaz bir hal alır. Tarihteki insanlığın kaderini etkileyen büyük kargaşalara, ihtilallere, savaşlara baktığınızda, başlangıcında küçük ihtilafların olduğu görülecektir. Hele bu ihtilafın, kıyamete kadar geçerliliğini koruyacak olan kudsî bir dinin, kudsî kitabı üzerinde olması, o dinin aslına râci olacaktır.

İşte Hz. Osman (ra) bu ve buna benzer endişe ağırlıklı düşüncelerle, Kur'ân'ı teksir etmiştir. Onun bu hizmeti on dört asırdan bu yana çokları tarafından takdirle karşılanmıştır. Nitekim Abdurrahman b. Mehdi takdirlerini bu konuda şöyle ifade etmiştir:

"Hz. Osman'ın Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer'den ayrı iki özelliği vardır:

1) Malum olarak şehid edilinceye kadar gösterdiği şekil.

2) Müslümanları bir mushaf üzerine toplaması."

İlave bilgi için tıklayınız:

Kur'an-ı Kerim'in yazılması, toplanması ve kitap haline getirilmesi hakkında detaylı bilgi verir misiniz? Peygamber Efendimiz Kur'an'ı toplama işini hayatında yapamasa bile bunu neden vasiyet etmemiştir? Şu an elimizde bulunan en eski Kur'an hangisidir?..

Cevap 2:

Peygamberimiz (asm) kendi döneminden başlayarak İslam dinini diğer beldelere yaymaya başlamıştır.

Peygamberimiz (asm)'ın Muhacir sahabileri, ayağa kalkarak şöyle dediler:

"Sen bizi nereye göndermek istersen, oraya gönder! Biz senin emrini yerine getiririz! Vallahi, hiçbir şey hakkında sana muhalefet etmeyiz. Bize emret ve göndereceğin yere gönder bizi!"

Bunun üzerine, Peygamberimiz (asm), ashabından:

1. Dıhye b. Halîfe el-Kelb'yi, Rum hükümdarı Kayser'e;

2. Abdullah b. Huzâfe es-Sehmîyi, Acem şahı Kisrâ'ya,

3. Amr b. Ümeyye ed-Damrî'yi, Habeş hükümdarı Necaşî'ye,

4. Hâtıb b. Ebi Beltaa'yı, İskenderiye hükümdarı Mukavkıs'a,

5. Şüca' b. Vehb'i, Gassan hükümdarı Hevze b. Ali'ye gönderdi.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet