Mümkün varlık nedir?

- İmkan delilindeki mümkün varlığı ayrıntılı açıklayabilir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

Mümkün kelimesinin aslı mümkin şeklindedir.

Mümkin, varlığı da yokluğu da zatının gereği olmayan ve zatına nispetle varlığı ile yokluğu eşit bulunandır.

Allah’ın dışında kalan bütün varlıkların dahil olduğu mümkin, var olmak için mutlaka bir sebebe muhtaçtır; bu sebep onun varlığını yokluğuna tercih eder.

Mümkin varlık sebebinden önce ve sebebiyle birlikte değil mutlaka sebebinden sonra bulunur. Bundan dolayı her mümkin varlık hadistir, yani yaratılmıştır ve var edilmiştir. (Fahreddin er-Râzî, Muhassal, s. 71)

Mantıkta konu ile yüklem arasındaki ilişkinin zorunlu olmadığını ifade etmek için de imkân kavramı kullanılır. (Gelenbevî, el-Burhan, s. 32)

İmkân deliline gelince:

İmkân delilinin hedefi bir vacibin mevcudiyetini ispat etmektir. Vacip, “varlığı kendinden olup başkasına muhtaç bulunmayan” demektir. Bunun karşıtı mümkindir ki başta da ifade ettiğimiz gibi, “var olmak için başkasına muhtaç bulunan” anlamına gelir.

Evren, bir kısmını duyularımızla idrak ettiğimiz, bir kısmını da başka yollarla bildiğimiz nesnelerden oluşur. Bu nesneler ya vacip veya mümkindir.

Gözlediğimiz bütün nesneler imkân (başkasına muhtaç olma) özelliği taşıdığına göre, tabiatı oluşturan diğer parçalar da aynı nitelikte olmalıdır. O hâlde tabiat mümkindir, ona varlık veren ve fakat mümkin özelliği taşımayan bir sebep bulunmalıdır; o da varlığı zorunlu olan Allah’tır.

Hudus ve imkân delillerinde kâinatın yaratılmış (hâdis) veya var olmak için başkasına muhtaç (mümkin) olduğu ispat edildikten sonra, bunun mantıkî bir sonucu olarak her hâdisin bir muhdisi (yaratıcı) veya her mümkinin bir sebebi (illet, vacip) bulunduğunu kabul etmek gerekir.

Allah'ın varlığının delillerini video ile açıkladığımız feyyaz.tv sitemizdeki video için tıklayınız:

- Yaratılıştaki En Mükemmel Tercih

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet