Mal satmak için rüşvet vermek caiz midir?

Ben tıbbi malzeme satıyorum. Sattığım malzemeler gerekli kalite belgelerine haiz. Doktorlar ya da satın alanlar malzemeyi beğendikleri hâlde rüşvet almadan malzemeyi kullanmayacaklarını söylüyorlar ya da ima ediyorlar. Ve rüşvet vermezsek malzemeyi almıyorlar. Bu Arada fiyat listemizi de kendi bünyemizde belirli bir kâr oranını hedefleyerek oluşturuyoruz. Bu durumda doktorların ya da yetkililerin istemiş olduğu rüşveti verebilir miyiz?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Bilindiği gibi rüşvet vermek ve almak büyük bir vebaldir. Dinen rüşvet veren de mel'un, alan da mel'undur. Bununla beraber maalesef, her asırda ve her yerde bu beşeri hastalık devam etmiş ve etmektedir. Allah korkusundan başka ilacı da yoktur. Zira her yerde her dairede ve her odada devlet kontrol memurunun bulunması mümkün değildir.

İslâm'da rüşvetin dört çeşidi vardır. Üç çeşidi haram, bir çeşidi helâldir.

1. Hem alan için hem veren için haramdır. Herhangi bir memuriyete girebilmek için rüşvet vermek ve almak gibi.

2. Hakim, vali gibi salahiyetli olan kimselerin rüşvet almaları. Bu da haramdır.

3. Mahkemede veya başka bir dairede işi olan kimsenin, işini görmek üzere vatandaş ile mahkeme arasında vasıta olan kimsenin rüşvet alması da haramdır.

4. Hayatını ve malını korumak için salahiyetli bir kimseye rüşvet veren kimse için helâldir. Ama bu alan için helal değildir(1).

İslâm dininde yalan söylemek de rüşvet gibi haramdır. Ancak hakkını alabilmek veya kendini zulümden kurtarmak için yalan söyleyen kimse mesul değildir(2).

Herhangi bir işe girebilmek için -az olsun çok olsun- rüşvet vermek haramdır. Peygamber (sav) şöyle buyurmuş:

"Allah (c.c.) hem rüşvet verene, hem alana lanet etmiştir."

Böyle bir iş için rüşvet vermek caiz değildir. Rızık Allah'a aittir. O, herkesin rızkını tekeffül etmiştir. Şurada iş sahası bulunmazsa burada bulunur. Rüşvet sadece iki yerde verilebilir:

1. Haksız bir yerde hapis ve işkenceye maruz kalındığında,

2. Malın elden gitmeye maruz kalındığı zaman rüşvet vermek çare ise ona başvurabilir(3). Veren Allah'ın indinde mesul değildir. Fakat alan Allah'ın lanetine müstahaktır.

Dipnotlar: 

1. İbn Abidin, V/304.
2. İbni Abidin, V/274.
3. Şirvânî, VI/137; İbn-i Abidin, V/272.

(bk. Halil GÜNENÇ, Günümüz Meselelerine Fetvalar, I/349; II/305.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet