Kurbanın küçüklüğünde ve büyüklüğünde bir ölçü var mıdır? Kurbanı göz kararı veya canlı olarak tartarak ya da kesildikten sonra etin tartılmasına göre satın almak caiz midir?

1) Örneğin canlı olarak 300 kg gelen bir sığırı yedi kişiye kesilebilir mi? 2) Kurban satışında üç çeşit satış var: * Göz kararı fiyat biçme. * Canlı olarak kilo başı fiyatla tartarak satma. * Kesildikten sonra çıkan etin tartılmasına göre bir fiyat ödeme. Bu sonuncusu bana biraz mahsurlu geldi, bu tür bir uygulama caiz midir? 3) Bazı kişiler kurban ibadetini hayvan kesme olarak algılamıyorlar. Kurbanı tarihte farklı algılayanlar olmuş mudur?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Kurbanlık hayvanların gösterişli olanlarını kesmek en güzeli olmakla beraber, şartlarını taşıyan her hayvan kurban edilebilir.

Kurbanlar yalnız koyun, keçi, deve ve sığır cinsi hayvanlardan kesilebilir. Mandalar da sığır cinsindendir. Bunların erkekleri ile dişileri eşittir. Ancak koyun cinsinin erkeğini kurban etmek daha faziletlidir. Keçinin erkeği ile dişisi kıymetçe eşit olsalar, dişisini kesmek daha faziletli olur. Aynı şekilde devenin veya sığırın erkeği ile dişisi et ve kıymet bakımından eşit olsalar, dişisinin kurban edilmesi daha faziletlidir.

Koyun ile keçi ya birer yaşını doldurmalı veya koyunlar yedi sekiz aylık olduğu halde birer yaşında imiş gibi gösterişli bulunmalıdır. Deve, en az beş yaşını, sığır da en az iki yaşını bitirmiş bulunmalıdır.

Tavuk, horoz, deve kuşu ve kaz gibi evcil hayvanlar kurban olamaz. Bunları kurban niyeti ile kesmek tahrimen mekruhtur. Çünkü bunda Mecüsîlere benzeyiş vardır. Etleri yenilen vahşî hayvanlar da kurban edilmez.

Koyun ve keçiden her biri yalnız bir kişi adına kurban edilir. Bir deve veya bir sığır, bir kişiden yedi kişiye kadar kimseler için kurban edilebilir. Ancak bu ortakların hepsi Müslüman olup her biri kendi hissesine malik olmalı ve Allah rızası için bir ibadet niyeti taşımalıdır.

Ortaklar kesilen kurbandan hisselerini tartı ile ayırırlar, göz kararı ile ayıramazlar.

Kurbanlık hayvan, göz kararı yapılacak bir pazarlık ile alınabileceği gibi, kilo birim fiyatı belirlenmek suretiyle canlı olarak tartılıp alınabilir.

Kurban edilmek üzere satın alınmak istenen hayvanın fiyatı, kesildikten sonra eti tartılarak da belirlenebilir. Ancak kilo fiyatının rayiç bedeli şeklinde belirsiz bırakılmayıp, kesin olarak belirlenmesi ve derisi, kellesi ve sakatatının satıcıda kalmak üzere akitten istisna edilmemesi gerekir.

Tane hesabı ile satın alınan hayvanın kurban edilmesi caiz olduğu gibi; alıcı ve satıcı arasında, sonunda anlaşmazlık çıkmamak şartı ile, bedeli kesildikten sonra, etinin beher kilosu için, taraflarca önceden belirlenen fiyattan ödenmek üzere satın alınan hayvanın kurban olarak kesilmesi; yine, canlı olarak tartılıp beher kilosu için takdir edilen bedel karşılığında satın alınan hayvanın kurban edilmesi de caizdir.

Kurban kesmenin meşrûiyeti Kitap, sünnet ve icmâ-ı ümmet ile sabittir. Allah Teâlâ'nın Kur'ân-ı Kerîm'de;

"Rabbin için namaz kıl ve kurban kes." (Kevser, 108/2),

Hz. Peygamber s.a.s)'in de,

"İmkânı olup da kurban kesmeyen bizim namazgâhımıza yaklaşmasın." (İbn Mâce, Edâhı, 2; Ahmed b. Hanbel, Müsned, II/321)

şeklindeki ifadeleri, konunun önemini ortaya koymaktadır. Bu ve benzeri nasslardan hareket eden Hanefi fukahâsı, kurban kesmenin vâcip olduğu görüşündedirler. (Serahsî, el-Mebsût, Kahire 1324-31, XII, 8; Kâsânî, Bedâyîu's-Sanâyi', Kahire, 1327-28/1910, V, 61, 62; el-Fetâva'l Hindiyye, Bulak 1310, V, 291).

Bu nedenle Kur'an ve Peygamberimizin (asm) uygulamaları bizim için yeterli bir ölçüdür.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet