Şafi mezhebine göre av ile ilgili hükümler nelerdir?

Allah'ın yenmesini mubah kıldığı temiz ve helâl şeylerden biri de av hay­vanlarıdır. Ancak avlanırken başkalarına zarar vermemeye özen gösterilmeli­dir. Avlanma, sırf oyun ve eğlence maksadıyla değil, ihtiyacı karşılama ama­cıyla yapılmalıdır. Aksi takdirde avlanmak haram olur.Av etini yemenin caiz oluşu Kitap, Sünnet ve icmâ ile sabittir. Konuyla il­gili bir âyet-i kerîmede şöyle buyruImaktadır: "(Ey Muhammedi) Sana, kendi­lerine nelerin helâl kılındığını soruyorlar. De ki: Size temiz ve hoş olan şeyler, bir de Allah'ın size verdiği yeteneklerle eğitip alıştırdığınız avcı hayvanların tuttuğu (avlar) helâl kılındı. Onların sizin için tuttuklarından yiyin. Onu (av için) salarken üzerine Allah'ın adını anın (besmele çekin)." (Mâide 5/4.)

Avlanmayla ilgili olarak sevgili Peygamberimiz de şöyle buyurmuştur: "Yayınla avladığın ve üzerine besmele çektiğin avı ye. Eğitilmiş köpeğinle av­ladığın ve üzerine besmele çektiğin avı da ye. Eğitilmemiş köpeğinle avladı­ğın ve kesimine yetiştiğin avı da ye." (Buhârî, Zebâih, 4.)

Avlanmanın mubah olduğu hususunda bütün müslümanlar görüş birliği içindedirler.

Avlanmayla ilgili şartlar

Avlanan hayvanın etinin helâl olması için gereken şartların bir kısmı av­cıyı, bir kısmı avlanan hayvanı, bir kısmı da av aletini ve av köpeğini ilgilen­dirmektedir.

A)  Avlanan Hayvanla İlgili Şartlar

Avlanması mubah olan hayvan, eti yenenlerden olabileceği gibi, eti yen­meyenlerden de olabilir. Eti yenmeyenlerden ise, şerrini defetmek amacıyla avlanması caiz olur. Diş ve tırnak gibi yararlanılması mubah olan kısımların­dan yararlanmak için de avlanması caizdir.

Eti yenen hayvanları ise şu şartlar çerçevesinde avlamak mubah olur:

1. Yaratılışının gereği yabani olan geyik, yabani eşek, yabani sığır, yaba­ni tavşan gibi gece gündüz hiçbir zaman insanlara yanaşmayan ve ülfet etme­yen hayvanları avlamak mubahtır.

Deve, sığır ve davar gibi ehlî hayvanların etlerini yemek, ancak normal kesimle helâl olur.

2. Avlanacak hayvan serkeş olup yakalanması mümkün olmamalıdır.

3.  Avlanacak hayvan, başkasının malı olmamalıdır. Başkasına ait bir havyanı avlamak haramdır.

4. Avlanacak olan hayvan kurt, kartal, yırtıcı hayvan gibi sivri kesici diş­leri veya pençesiyle saldırıp parçalayan yahut eti yenmeyen diğer hayvanlar­dan biri olmamalıdır.

5. Avlanan hayvana henüz canlıyken ulaşılmış olmalıdır. Canlıyken ken­disine ulaşılıp yakalanan hayvanın etinin helâl olabilmesi için normal surette kesilmesi şarttır.

B) Avcıyla İlgili Şartlar

1. Avcı müslüman veya Kitap ehli bir kişi olmalıdır.

2. Av köpeği, sahibinin kontrolünde olmalıdır. Köpek kendiliğinden ava gi­der de sahibi seslendiği takdirde durmazsa, avladığı hayvanın etini yemek he­lâl olmaz.

3. Avcı, avlama fiilini icra ederken hayvanın etinin helâl olmasına niyet et­melidir. Avcının, köpeği salarken veya kesici aleti fırlatırken besmele çekme­si diğer mezheplere göre avın etini yemenin helâl olması için şarttır. Ancak Şafiî mezhebine göre bu durumlarda besmele çekmek şart değil, müekked olarak müstehaptır.

C)  Av Aletiyle İlgili Şartlar

Av aletleri canlı ve cansız olmak üzere iki kısma ayrılır.

Cansız olanlar, avcının avladığı hayvana attığı ok, kurşun ve benzeri aletlerdir. Canlı olanlar da av köpekleri, avcılığa alıştırılmış aslan, kaplan ve pars gibi yırtıcı hayvanlar ile şahin grubundan olan yırtıcı kuşlardır.

Cansız av aletlerinde aranan şartlar şunlardır:

1. Av aleti, avlanan hayvana sivri ucuyla veya ucundaki sivri demirle isa­bet etmelidir. Hayvana bıçak, kılıç, mızrak veya ok atılır da sivri ucu yahut ucundaki delici demirle isabet alıp ölürse, o avın etini yemek helâl olur.Avlanacak hayvana kesici tarafı olmayan bir değnek, taş veya tahta par­çası fırlatılır da bunların darbesiyle ölürse, o avın eti helâl olmaz. Tuzak yada ağ içine bir hayvan düşerek boğulur ve yetişip kesmeden önce ölürse, eti he­lâl olmaz. Tüfekle atılan kurşun veya saçmayla ölen hayvanın da eti helâl de­ğildir.

Hanefî mezhebine göre bu meselede asıl önemli olan nokta; avlanılan hayvanın ölümünün kurşun veya saçmanın ağırlığı etkisiyle değil, yaralaması sebebiyle meydana geldiği hususunda şüphe bulunmamasıdır. Avlanılan hay­vanın üzerine düşen bir ağırlık etkisiyle öldüğü kesin olarak bilinir yada bu hususta şüpheye düşülürse, etini yemek helâl olmaz. Ancak avcı henüz onda istikrarlı bir canlılık varken yetişip keserse, etinin yenmesi helâl olur.

2. Av aleti hayvanı yaralayıp kanını akıtmalıdır.

3.  Atılan ok ve benzeri av aletinin, başka bir sebebin katkısı olmaksızın yalnız kendi başına hayvanı öldürdüğü kesin olarak bilinmelidir.

D)  Avcı Hayvanla İlgili Şartlar

1.  Ava göndermenin ilk etabında sahibinin komutlarına uymalıdır. Aynı şekilde ava doğru koşmaya başladıktan ve hızını artırdıktan sonra sahibi, dur­ması için ona seslendiğinde durmalıdır.

2. Sahibinin ava gönderme komutuna uymalıdır.

3.  Avı yakaladığında ona dokunmayıp olduğu gibi sahibine teslim etme­lidir.

4. Avladığı hayvanı yememelidir.

Bu şartları taşımayan avcı hayvanların avladıkları hayvanların etini ye­mek helâl değildir. Yukarıdaki şartlar, av köpeği ve benzeri diğer yırtıcı hay­vanları ilgilendirmektedir.Şahin, doğan ve çakır gibi avcı kuşlara gelince bunların, sahiplerince ava teşvik edilmeleri halinde harekete geçmeleri ve avladıkları hayvanı da yeme-meleri, mutemet görüşe göre şart koşulmuştur.