MUHÂZÂT (Aynı hizada bulunmak)

MUHÂZÂT: Bir kimsenin karşısına geçme, ona karşı durma; cemaatle namaz kılarken bir kadının veya yetişkin bir kız çocuğunun bir erkeğin önünde veya hizasında, arada engel olmaksızın durarak namaz kılması anlamında bir fıkıh terimi. Böyle bir durumda, önünde veya hizasında kadın bulunan erkeğin namazı bozulur. Fakat kadının namazı sahihtir.

Namaz kılacak cemaat değişik gruplardan oluştuğu zaman saflar; en önde erkekler, sonra erkek çocuklar, sonra kadınlar daha sonra da kız çocuklar bulunmak üzere düzenlenir. Bu düzenlemeye erkeklerle erkek çocukların uymaması namaza bir zarar vermez. Ama erkeklerle kadınların uymaması durumunda kadınla aynı hizada bulunan erkeğin namazı bozulur. Muhazatta erkeğin namazının geçersiz olması bazı şartlara bağlıdır:

1. Cemaate namaz kıldıran imam, kadınların da imamı olmaya niyet etmiş olmalıdır.

2. Erkekten ileri veya onun hizasında namaz kılan kadın erginlik çağına gelmiş veya yetişkin bir kız olmalıdır. Bu kadının akraba, hanım veya yabancı bir kadın olması neticeyi değiştirmez.

3. Muhazat bir rükün süresince devam etmelidir.

4. Muhazat secdeli ve rükûlu bir namazda olmalıdır. Cenaze namazında muhazat namaz için bir engel teşkil etmez.

5. Erkek ve onun hizasında bulunan kadın, aynı namazı birlikte cemaat olarak eda etmiş olmalıdır. Şayet aynı namazı erkekle kadın yan yana durarak tek başına kılsalar veya biri tek başına, diğeri cemaatle kılsa, eda yönünden ortaklı olmadığı için namazı sahihtir.

6. Erkekle kadın aynı yerde olmalıdır. Biri caminin alt, diğeri üst katında aynı hizada namaz kılsalar namazları sahih olur.

7. Erkek ile kadın arasında bir engel olmamalıdır. Arada direk veya bir kişilik bir boşluk, olursa muhazat namaza zarar vermez.

Bu şartlar bulunur ve erkeklerin safı önünde kadınlar bir saf tutup namaz kılsalar erkeklerin hepsinin namazı bozulur. Erkekler arasında üç kadın bulunsa bunların sağ ve solundan birer erkek ile arkalarındaki her saftan üç erkeğin namazı bozulur. Ama iki veya bir kadın olursa sadece sağ ve soldan birer erkekle, arkadan iki veya bir erkeğin namazı bozulur.

Namazı bozulan erkekler birer engel durumunda olduklarından, diğerlerinin namazı bozulmaz (Hâşiyetü't Tahâvî, s. 267-268; Halebi Sağîr s. 304-305. Kamus Tercümesi IV, s. 916. Ö. N. Bilmen, Büyük İslâm İlmihali, 151-152).

Abdüsselâm ARI

Mescid-i Haramda Erkek ve Kadınların Bir Arada Namaz Kılmaları

- Hac mevsiminde Mescid-i Haram da erkek ve kadınların karışık vaziyette namaz kılmasında muhazat gerçekleşiyor mu?

- Gerçekleşiyorsa erkeklerin namazı bozulmuş sayılır mı?

Gerek imama uyanın imamın önüne de durup namaz kılması gerekse kadınla erkeğin aynı hizada durup aynı imama uyarak aynı namazı kılmaları hakkında mezhep imamlarının görüş ve ictihadları farklıdır.

Maliki, Hanbeli ve Şafii mezheplerine göre, kadınla erkeğin yanyana durup namaz kılması, iki tarafında namazını bozmaz. Ancak bunda kerahet vardır. Kâbe'de ise bu kerahette kalkar. Çünkü bu iki cinsin orada ayrı ayrı yerlerde durup namaz kılması çok zor, hatta bazen imkânsızdır. O halde sözü edilen üç mezhep de muhazat hükmü yoktur.

O halde hac mevsiminde Hanefi Mezhebine bağlı bulunan kadın ve erkekler ayrı ayrı yerlerde namaz kılma imkânı bulamadıkları takdirde, bir arada sözü edilen üç mezhebe uyarak kılabilirler. Bu bir fetvadır.

(Celal YILDIRIM, Kaynaklarıyla İslam Fıkhı)