Kameri ayların isimlerini kim belirlemiş?

- Ramazan Ayı'nın ve diğer 11 ayın ismini kim ve ne zaman belirlemiştir, delili nedir?
- Bakara Suresi 85. ayette Ramazan Ayı geçer ve bu ayda oruç tutulması buyrulur. Bu ayet gelmeden önce insanlığın kullandığı takvimlerde Ramazan Ayı diye bir ay var mıydı?
- Ramazan Ayı'nın kaçıncı ay olduğunu, bu ayın isminin Ramazan olarak adlandırılmasını kim belirlemiştir?
- Hadislerde bu durumlarla ilgili bir hadise ulaşamadım. Yani Kur'an'da Ramazan Ayı'ndan bahsediliyor ama onun kaçıncı ay olduğu yazmıyor. Bu öğreti insanlığa nasıl gelmiştir?
- Rabbimiz zaten var olan bir ayı mı artık ayetinde oruç tutulması gereken ay olarak belirledi?
- Ayrıca Ramazan Ayı haricindeki 11 ayın isimleri nasıl belirlenmiştir?
- Ay isimleri ilk olarak Hz. Ömer'in halifeliği zamanında hicretten 17 sene sonra Miladi 639'da hicri takvim oluşturulurken belirlenmiş olamaz çünkü Peygamber Efendimiz 624 yılında ilk oruç uygulamasını başlatmıştır. Yani ay isimleri daha önceden biliniyor olmalı ama bunun delili ve doğru bilgisi nedir?
- Ayrıca farklı kaynaklarda Ramazan isminin ay olarak İslamiyet öncesi Araplarda da kullanıldığını yazan, hatta tüm ayların isimlerini MS 5. yüzyılın sonlarında Peygamber Efendimizin büyük büyükbabası olan Kilab döneminde adlarını aldıklarını yazar kaynaklar.

Değerli kardeşimiz,

İslam dini gönderilmeden önce Araplar Ay Yılı dediğimiz Kameri Yılını ve bu yılın aylarını biliyordu. Bu nedenle Ramazan denildiğinde hangi ayın ve zamanın kastedildiği bilinen bir gerçekti. 

Sözlükte “günün çok sıcak olması, güneşin kum ve taşları çok ısıtması, kızgın yerde yalınayak yürümekle ayakların yanması” anlamlarındaki ramad masdarından veya “güneşin güçlü ısısından çok fazla kızmış yer” manasındaki "ramdâ" kelimesinden türeyen ramazan, kamerî yılın şabandan sonra, şevvalden önce gelen dokuzuncu ayının adıdır.

“Yaz sonunda ve güz mevsiminin başlarında yağıp yeryüzünü tozdan temizleyen yağmur” anlamındaki ramadî kelimesinden ya da “kılıcı veya ok demirini inceltip keskinleştirmek için iki yalçın taş arasına koyup dövmek” anlamındaki ramd masdarından türediği de ileri sürülmüştür.

Genellikle “şehr” (ay) kelimesine izafe edilip şehru ramazan şeklinde kullanılır.

Zayıf bir hadise(1) ve bazı tabiîn sözlerine dayanan bir kısım alimler ramazanın Allah’ın isimlerinden biri olduğunu, dolayısıyla “ay” kelimesini zikretmeksizin veya oruç ayının kastedildiğine dair bir karîne olmadan tek başına kullanılmasının câiz olmadığını ileri sürmüşse de bu görüş çoğunluk tarafından isabetli bulunmamıştır.

Buhari ve Nesai birer bab ayırarak ramazan kelimesinin tek başına geçtiği hadisleri zikretmişlerdir.(2)

Ramazan ayının İslam’dan önce Arab-ı baide (Âd ve Semûd) döneminde “deymur” veya “ẕeymur” diye adlandırılıp senenin bu ayla başlatıldığı, Arab-ı âribe döneminde de “nâtık” veya “nâfik” ismiyle anıldığı, ramazan isminin ise hicrî takvimde yer alan diğer ay isimleriyle birlikte Arab-ı müsta‘ribe devrinde kullanılmaya başlandığı, İslamiyet’in ortaya çıktığı dönemde de Arapların bu isimleri kullanmakta olduğu nakledilir.

Bazı kaynaklarda, bu isimlerin miladi V. yüzyılın başlarında Hz. Peygamber’in (asm) beşinci dedesi Kilab b. Mürre tarafından belirlendiği kaydedilmektedir.

Klasik kaynaklarda “ramazânü’l-muazzam” olarak da adlandırıldığı belirtilen bu ay(3) Osmanlı belgelerinde “ن” kısaltmasıyla gösterilmiş ve “mübarek, şerif, mükerrem” gibi sıfatlarla birlikte yazılmıştır.

Demek ki, Kameri aylar ister Ad ve Semud zamanında isterse miladi 5. asırda kullanılmış olsun, kesin olan şey, İslam gelmeden önce Arapların bildiği aylardır.

Hz. Ömer'in (ra) yaptığı şey, kameri ayları belirlemek değil, Hz. Peygamber (asm) Efendimizin hicretini, Hicri Takvimin başlangıcı olarak kabul etmesidir.(4)

İlave bilgi için tıklayınız:

Hicri takvime göre Ramazan her yıl on gün önce midir?

Dipnotlar:

1) Beyhaki, es-Sünenü’l-kübrâ, IV, 201-202; Ebü’l-Ferec İbnü’l-Cevzî, Mevzuat, II, 187.
2) Buhârî, Savm, 5; Nesai, Sıyâm, 6.
3) Kalkaşendî, Subhu’l-aʿşâ, Beyrut 1407/1987, II, 405.
4) Taberî, Tarihu'l Umem ve'l Mûlük, II, 253. Buhârî, et-Târihu'l-Kebîr, I,10.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet