Jelatin ve E katkı maddeleri hakkında bilgi verir misiniz?

- İçinde jelatin olan yiyecekleri almıyorum. Çünkü jelatinin domuzdan da yapıldığını söylüyorlar; bu doğru mudur?

- Bir de bazı yiyeceklerin içinde, E 781 gibi maddeler var, bunların bazılarının içinde domuz yağı olduğu söyleniyor. Bu konuları açıklar mısınız? 

Değerli kardeşimiz,

Gelatin (jelatin), sığır, domuz, balık gibi omurgalıların kollageninden elde edilen bir protein ürünüdür. Başlıca hammadde olarak bugün domuz derileri ile sığır kemik ve derileri kullanılmaktadır. Daha çok domuz kökenliler kullanılmaktadır.

Gelatin, ürünlerde jelleştirme, koyulaştırma maddesi olarak kullanılır. Pekçok pastacılık ürünlerinde, yoğurtta, dondurmacılıkta, meyve sularında kullanıldığı gibi, ilaç yapımında, kapsül, film tablet yapımında, kozmetik ürünlerinde, fotoğrafçılıkta ve karbonlu kağıt yapımında da kullanılmaktadır.

Ürünün etiketi üzerinde, kökeni hakkında hiçbir açıklama olmaksızın gelatin kelimesini görürseniz, genellikle domuz ya da sığır kemik ve derilerinden yapıldığı kabul edilmeli ve böylece ondan sakınmalıdır.

Eğer, İslâmi usulle kesilmiş sığırın kemik ve derilerinden üretilmişse, o zaman gelatin helâl olur. Böylece etikette de helâl gelatin olduğu belirtilmelidir.

Türkiye'deki Müslümanların en büyük zorluğu bu gelatinli ürünlerdir. Üretici ve ithalatçı emin kimseler olmadığı taktirde, haram gelatin her an ürünlerde karşımıza çıkabilmektedir. Müslüman tüketiciler, üreticileri, ithalatçıları ve denetim yapan kamu kurumlarını ciddi bir şekilde ikâz etmek zorundadırlar.

Imam Muhammed'e göre insan ve domuz dışındaki canlıların kemiklerinden herhalükârda ilaç olarak yararlanılabilir. Bazılarına göre de eti yenmeyen hayvanlar ancak şer'î usûlde boğazlanmaları, kemikleri de kuru olması halinde onlardan ilaç yapılabilir.

Pis ve haram olduğunda ittifak edilen "hamr" (şarap) zaruret olmadıkça tedavide kullanılamayacağı gibi, saç parlatmada, gargarada ve şırınga olarak (enjektabl) da kullanılamaz.(Ibn Abidin, VI/6449)

Domuzdan vb. haram şeylerden maddeler ihtiva eden ilaçların terkibini iyi bilmek gerekir. Eğer başkalaşım (istihale = kimyasal tepkime) varsa pisliği gitmiş olacağından kullanılması haram olmaz. Istihale yoksa zaruret bulunmadıkça ya da bazılarına göre kesin çare olduğu, alternatifi de bulunmadığı adil mütehassısı tarafından söylenmedikçe kullanılması haram olur. Fıkıh kitaplarımızda; hınzırın tuzlada kalıp tuzlaşması, gübrenin toprağa karışıp topraklaşması, tezeğin yanıp kül olması, şarabın sirkeleşmesi, mis ahusunun kanının misk olması, pis olan zeytinyağının sabun yapılması gibi olgular istihaleye örnek olarak gösterilir.(bk. Nemenkânî, el-Fethurrahmânî, I/63; Zuhaylî, el-Fikhu'l-Isâmî)

Mes'elenin ne kadar kompleks ve hassas olduğu da ortada. Bu itibarla ilaç veya yiyecek  alanların meseleyi bilinçli olarak soruşturması, ilaç yazanların da, alternatifi olmayan haram maddeli ilaçlara alternatif bulma, olanların da alternatifini ve varsa sentetiğini kullanma konularında çok titiz davranması gerekir.

İlave bilgi için tıklayınız: 

- Gıdalardaki katkı maddeleri hakkında bilgi verir misiniz? Margarin yağlarında domuz katkısı olduğu söyleniyor...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet