İnsan kendi yaptığı haksızlığı neden görmezden gelir?

- Herkes yapılan haksızlıklardan şikayet ederken, kendi yaptığı haksızlıkları neden görmezden geliyor?
- Kur'an bütün insanlar için indi diyoruz, peki Kuran da yer alan haksızlık konusuyla ilgili, eğer bütün insanları ilgilendiriyorsa neden kendi yaptığımız haksızlıklara bakmayıp sürekli başkalarının haksızlıklarına buğzediyoruz, Kur'an bize de inmedi mi, sadece buğzettiğimiz insanlar mı yaptıklarından sorumlu, biz değil miyiz, bizim kendi çapımızda yaptığımız ve görmezden geldiğimiz haksızlıkların karşılığı olmayacak mı?

Değerli kardeşimiz,

Bu sorunun arkasında, insanın mahiyeti, imtihan sırrı ve insan psikolojisi gibi etkenler mevcuttur.

Konuya bu çerçeveden baktığımızda İnsanların kendi haksızlıklarını görmezden gelme eğiliminde olmalarının nedenleri çeşitli açılardan değerlendirilebilir:

Nefs ve Kendini Haklı Görme Eğilimi

İslam dininde “nefis” kavramı ile ağırlıklı olarak insanın bencil, kibirli ve günahları isteyen tarafı anlatılır. Bu çerçevede nefis, aynı zamanda insanı sürekli olarak kendini savunmaya, haklı görmeye ve başkalarını suçlamaya iter. Kişi kendi hatalarını görmemeyi tercih eder çünkü bu, nefsin hoşuna gider ve kişinin kendisini rahatsız hissetmesini önler.

Kuran’da da bu duruma işaret edilir:

“İnsanlara kötü bir şey isabet ettiği zaman Rablerine yönelirler, sonra kendilerine bir nimet verildiğinde onlardan bazıları Rablerine şirk koşarlar.” (Rum, 30/33)

Bu ayet, insanın nimet içinde iken nankörlük edebileceğini ve nefsinin yanlışlarını fark edemeyeceğini gösterir.

Buna karşılık insana akıl, mantık, vicdan ve kalp gibi dengeleyici kuvvetler verilmiştir. İşte imtihan da burada başlar. Kişi nefsinin isteklerine uyarsa haksızlık eder ve bedelini hem dünya hem de ahirette öder. Ama vicdanının ve imanının sesine kulak verirse iki dünyasını da inşallah kazanır.

Savunma Mekanizmaları

Psikoloji açısından baktığımızda, insanlar bazen kendi kusurlarını ve hatalarını kabul etmek istemezler, çünkü bu onlara acı verir ya da özgüvenlerini sarsar. Psikolojide adı geçen “Savunma mekanizmaları” kavramında "yadsıma" ve "yansıtma" gibi mekanizmalar, kişilerin kendi kusurlarını görmek yerine başkalarını suçlama eğilimlerini açıklar. Bu da kişinin kendisine yönelik eleştirileri kabul etmekte zorlanmasına ve başkalarının hatalarına odaklanmasına yol açar.

Kuran ve Haksızlık Kavramı

Kur'an, haksızlığı her insan için büyük bir günah olarak görür ve haksızlık yapan herkesin bu haksızlıktan sorumlu olduğunu açıkça ifade eder:

“O gün insana ne öne sürdüğü ve ne geri bıraktığı haber verilir. Aslında insan, kendi kendisine şahitlik eder, özür beyan etse bile.” (Kıyamet, 75/13-15)

Bu ayet, her insanın kendi yaptıklarından sorumlu olduğunu ve nihayetinde kendi vicdanının da yaptıklarına şahitlik edeceğini belirtir.

Başkalarını Suçlama Eğilimi

Kişi, kendi hatalarını görmek yerine başkalarını suçlamayı tercih edebilir, çünkü bu daha kolaydır ve kişinin kendisiyle yüzleşmesinden daha az zorlayıcıdır. Bu durum, özellikle toplumsal normlar ve kişinin çevresindeki insanların düşünceleriyle şekillenebilir.

Bazı insanlar, başkalarının hatalarını vurgulayarak kendilerini daha iyi hissetme eğilimindedir.

Kuran’ın Verdiği Mesaj

Kuran’ın evrensel mesajı, sadece başkalarının değil, kişinin kendi nefsini de hesaba çekmesini öğütler:

“Ey iman edenler! Kendinize dönüp bakın; siz doğru yolda iseniz sapıtmış olan kimse size zarar vermez...” (Maide, 5/105)

Bu ayet, kişinin öncelikle kendi davranışlarını düzeltmesi gerektiğini ve başkalarının yanlışlarına odaklanmanın yeterli olmadığını vurgular. Yani her birey kendi yaptıklarından sorumlu tutulacaktır.

Sonuç olarak, Kuran’ın mesajı tüm insanlığa hitap ederken, kişinin kendi hatalarına karşı kör olma durumu nefsin, psikolojik savunma mekanizmalarının ve toplumsal etkilerin bir sonucudur.

Ancak Kuran, her insanın önce kendi nefsini düzeltmesi ve haksızlıklardan kaçınması gerektiğini tavsiye eder.

Yaptığımız haksızlıklar da elbette karşılıksız kalmayacaktır; bu dünya veya ahirette bunun bir bedeli olacaktır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet