İlk insanlar misafir kabul etmez, sünnet olmaz, don giymez, saçları beyazlamaz mıydı?

- Hiç kuşkusuz ilk misafir edinen, ilk defa don giyen ve ilk kez sünnet olan Hz. İbrahim (as)'dir. (Muvatta, Sıfatu'n-Nebî', 4)
1. Bu hadisin tamamı nasıldır, hadis sahih midir?
2. Bu hadis nasıl anlaşılmalı? Örneğin, Hz. İbrahim’den önce misafirlik yok muydu, ondan önce insanlar sünnet olmaz mıydı? Bir hadiste sünnet olmanın peygamberlerin özelliklerinden olduğu ifade ediliyor. İlk insan da Peygamber olduğuna göre bu iki hadis rivayeti nasıl açıklanabilir?
3. İlk kez don giyme sünnetten dolayı mıdır yoksa avret yeri örtme mi?
4. Aynı hadiste saçı ilk olarak beyazlayanın da İbrahim aleyhisselam olduğu haber veriliyor. Ondan önce insanlar yaşlandığında saçları beyazlamıyor muydu?

Değerli kardeşimiz,

İlgili hadis için bk. Muvatta, Sıfatu’n-Nebî, 4, h.no: 3408.

1. Hadisin tamamı şöyledir:

Said b. Müseyyeb anlatıyor:

“İlk misafir alan kişi Hz. İbrahim’dir. İlk defa sünnet olan insan Hz. İbrahim’dir. İlk defa bıyıklarını kısaltan insan Hz. İbrahim’dir. İlk defa (saçında-sakalında) beyazlık gören Hz. İbrahim’dir. 'Ya Rab! bu (beyazlık) nedir?' diye sordu ve Allah 'Bu bir vakardır / vakar alametidir.' buyurdu. Bunun üzerine Hz. İbrahim 'Ya Rab! Vakarımı arttır.' diye dua etti.” 

Bu hadis -senedi sağlam olmakla beraber- Peygamberimizin (asm) değil, bir tabii olan Said b. Müseyyeb’in kendi sözüdür. 

2. Rivayetlerde: “Sünnet olmak, fıtrattandır veya peygamberlerin sünnetidir.” şeklindeki bilgi, Hz. Âdem’den gelmesini gerektirmez. Bilakis, bunun manası, “sünnet olmanın başlangıcı peygamberlerle başlamış” demektir. Bu ise, mutlak bir ifade olduğu için Hz. İbrahim’den başlaması bu ifadeyi zedelemez.

Hz. İbrahim’in misafir edinmesi Kur'an’da geçtiği için ün kazanmıştır. Hz. İbrahim’e İshak’ı müjdelemek ve Lut kavmini helak etmek için insan şeklinde gelen melekler “dayf” yani misafir olarak anılır. (bk. Hûd 11/78; Hicr 15/51, 68; Zariyat 51/24; Kamer 54/37)

Hz. İbrahim onlar için bir dana kesip ikramda bulunmuş, fakat onlar yememiştir. (bk. Zariyat 51/26)

Belki de ravi buna dayanarak, zımnen “bildiğimiz kadarıyla” demek istemiş olabilir. Veya misafirler -coğrafik konumun gereği olarak- genellikle akraba / yakınlarına gidiyorlardı. İlk defa iki yabancı misafiri (insan kılığındaki melekleri) alan ve bunu gelenek haline getiren Hz. İbrahim’dir, demek istenmiştir.

Demek ki, misafir ağırlamayı gelenek haline getirdiğinden dolayı Hz. İbrahim için bu ifade kullanılmış olabilir. Bundan dolayı Hz. İbrahim'e “ebü’d-dîfân” yani "misafirlerin babası" denilir.

3. Bu hadiste “don”dan bahsedilmemiştir.

4. Hadisin zahir ifadesine göre, saçı-sakalı ilk beyaz olan Hz. İbrahim’dir. Bir vakar sembolü olduğu belirtilmiştir. Daha önceki insanlarda bu beyazlığın olmaması mümkündür. Cenab-ı Hakk'ın “dostum” dediği Hz. İbrahim ile bu vakarlı özelliği başlatıp yaratmasında ne dini ne de akli bir sakınca vardır. 

Kaldı ki, bugünkü insanlarda da bu özellik farklı olabiliyor. Çok erken yaşlarda saçı beyaz olanlar olduğu gibi, 80 yaşını geçkin bazı kimselerin saçlarının simsiyah olduğu da bir gerçektir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet