Hicri III. asırda sahabe nesli ile ilgili ne tür çalışmalar yapılmıştır?

- Hadis tarihinde hicri 3. asırda sahabe nesli ile ilgili ne tür çalışmalar yapıldığı hakkında detaylı olarak bilgi verebilir misiniz? 

Değerli kardeşimiz,

Hz. Peygamber (asm) hayatta iken yapılan nüfus sayımı ve özellikle savaşlara katılanların sayısının tesbiti Hz. Ömer’in divanında büyük ölçüde şekillenmiş, bu divana dayanarak III. (IX.) yüzyılın başlarından itibaren sahâbeyle ilgili rivayetler hadis eserlerinde “fezâilü’s-sahâbe, menâkıbü’s-sahâbe” başlıkları altında veya “tabakatü’s-sahâbe” ve “mu‘cemü’s-sahâbe” adlı müstakil eserlerde toplanmaya başlanmıştır.

Sahâbelerin hayatını yazan müellifler önceleri Tâbiûn ve Etbauttâbiîn ricaliyle birlikte ayrı kitaplar içerisinde vermişlerdir. Örneğin:

- Bu hususta ilk teliflerden biri Kâtibu'l-Vâkidî diye bilinen Muhammed İbnu Sa'd'ın (v. 235/849) et-Tabakâtu'l-Kübrâ'sıdır. Sahâbe, Tâbiin ve Etbauttâbiîn'den birçoklarını inceler. Bazıları hakkında uzun, bazıları hakkında çok kısa mâlûmât verir. Sekiz cilt olup, son cilt kadınlara tahsîs edilmiştir.

- Muhammed b. İsmail el-Buhârî (v. 256) nin et-Tarih el-kebir'i, et-Târih el-Evsat”ı ve et-Tarih es-Sağîr”i. Buharinin, Kebir'i, alfabetiktir. Sağir'i ise, ölüm tarihlerine göre tertip edilmiştir. Her on seneyi bir tabaka sayar. Buhâri bu kitaplarında gayet vecîz ve ince olarak cerh ve ta'dil hakkında bilgi verir.

Bu gruba ayrıca, Halîfetu'bnu Hayyât'ın (v.230/844), Nesâî'nin (v.303/915), Müslim İbnu'l-Haccâc'ın (261/874) et-Tabâkat'ları, İbnu Ebî Heyseme'nin (279/892) Târih'i de girer.

Ancak, zamanla sahâbeleri müstakil kitaplarda toplayan müellifler olmuştur. Bu konuda ilk müstakil eseri kimin verdiği kesinlikle bilinmemektedir. Ancak Tirmizî'nin “Esmâu's-Sâhâbe” (nşr. Âmir Ahmed Haydar, Beyrut 1410/1990) adlı telifinin de ilk olabileceği söylenmiştir.

Ali İbnu'l-Medînî (v. 234/848), Abdullah İbnu Muhammed İbni İsâ el-Mervezî (v. 293/905), el-Hasan İbnu Abdullah el-Askerî (v. 382/992), Ebu Nuaym el-İsfehanî (v. 430/1038), Ebu'l-Kasım el-Bagavî (v. 516/1122), Ebu Hafs İbnu Şâhin (v. 385/995), Ebu Hatim İbnu Hibbân (v. 354/965)... gibi pek çokları sahâbîlerin hayatı üzerine telifatta bulunmuştur.

Sonraları, bu eserleri birleştirmek, bazı yanlışlıkları da tashîh etmek suretiyle daha mükemmel eserler vermişlerdir.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Hadis ilminde yazılmış olan rical kitapları ve yazarları hakkında bilgi ...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet