Harama veya bir insana, eşyaya çirkin demek caiz midir?

- Secde suresinde Allah, ben her şeyi en güzel şekilde yarattım, diyor. Harama güzel demenin dinden çıkartacağıyla ilgili rivayetler var.
- Ayete bakarak kıyas yapmak caiz midir bu bundan daha güzel diye? 

Değerli kardeşimiz,

Secde ayetinde yer alan “Allah yarattığı her şeyi güzel yaratmış” manasına gelen ifadede geçen “ahsene” kelimesi, güzellikten ziyade şu anlamalara gelmektedir.

1. Bu kelime meallerde “güzel” olarak geçse de ayette “Etkane” /sağlam ve muhkem manasına gelir.

2. Her şeyin yaratılışı sağlamlık bakımından güzeldir, asla çirkin değildir. İbn Abbas bu ayeti açıklarken “Maymunun makat bölgesi güzel değil ise de sağlam bir yaratılışta olduğu için çirkin de değildir.” diyerek buradaki güzelliğin özel manasına dikkat çekmiştir. (bk. Taberi, Maturdi, ilgili ayetin tefsiri)

3. Bir şeyin fiziki olarak güzel veya çirkin olması, onun dini yönden helal veya haram / güzel veya çirkin olmasını gerektirmez. Zira, hükümler farklı zamanlara göre farklı dinlerde farklı boyutta olmuştur.

Örneğin, Hz. İsa’nın dininde şarap caiz olduğu halde, İslam dininde haram olmuştur. Helal iken iyi, haram iken kötü olarak değerlendirilmesi, onun aslı olan üzümün mahiyetinin değişmesine bağlı değildir. Zira aslı aynıdır.

4. Maverdi’ye göre bu ayette yer alan “ahsene” fiili, beş manaya gelir:

a) Her şey yaratılışı itibariyle güzeldir. (Bazı mezheplere göre necis olan) köpek de yaratılışıyla güzeldir.

b) Her şeyin güzel yaratılması demek, mutkan / sağlam, muhkem olarak yaratılması demektir.

c) Buradaki “ahsene” fiili, “güzel yaratmak” değil, “iyilik yapmak” anlamındadır. Yani, Allah yarattığı her şeyi yaratmakla ona ihsanda bulunmuş, iyilik etmiştir.

d) Buradaki “ihsan” kavramı, ilham anlamına gelir. Yani Allah yarattığı her şeye, hayatını devam ettirecek, ihtiyacını giderecek bilgileri ona ilham etmiştir.

e) Allah yarattığı her şeyin muhtaç olduğu bütün imkânları vermiş ve bu imkânları kullanmasının yollarını da göstermiştir. (bk. Maverdi, ilgili yer)

- “Haram güzel” demenin dini risk taşıdığına dair hüküm, o haramın yapısal varlığına değil, dindeki yerine göredir.

Az önce de geçtiği üzere, necis olan köpek için de güzel ifadesi kullanılabilir. Ve bunu bizzat İbn Abbas kullanmıştır.

- Demek ki, güzellik ile çirkinlik fiziki / yapısal boyutta olduğu gibi, din hükümler boyutunda da olur.

Buna göre, yapısal güzelliği olan bazı şeyler dinen haram ve çirkin olabildiği gibi, yapısal çirkinliği olan bazı şeyler de dini hükümler bazında güzel olabilir. Çok güzel köpek, dinen necis damgasını yediği gibi, çok çirkin bir kedi dinen “mübarekler” listesine girebiliyor...

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet