Hadis kitabı türlerinden "Cami'" hakkında bilgi verir misiniz?

Değerli kardeşimiz,

Cami': Çeşitli konulara dair hadisleri ihtiva eden kitap türüdür.

Cami' kelimesi "toplamak, bir araya getirmek" anlamındaki cem kökünden gelmektedir. Hadis ilminde, dinle ilgili meselelerin tamamını, dolayısıyla hadi­sin bütün kısımlarını içine alan sekiz ana konuyu bir araya getiren eserlere cami' adı verilmektedir. Bu konular şunlardır:

İman ve akaid; ibadet ve muamelât (ah­kâm); ahlâk ve nefis terbiyesi (rikâk); ye­me, içme ve sefer âdabı; tefsir, tarih ve siyer; oturup kalkma âdabı (şemail); fiten ve melâhim; peygamberlerin ve ashabın menâkıbı.

Cami'lerin muhtevasını oluşturan se­kiz bahis, bu eserler kaleme alınmadan önce müstakil çalışmalara konu olmaktaydı. "İlm-i tevhid" diye anılan akaide dair hadisleri toplayan İbn Huzeyme'nin Kitâbü't-Tevhîd'i, temizlik (taharet) ba­hislerinden vasiyet konularına kadar ah­kâmla ilgili her şeyi fıkıh kitapları terti­binde bablara göre sıralayan Ebü Dâvûd, Nesâî ve İbn Mâce'nin es-Sünen'leri; "ilm-i sülük" diye bilinen zühd ve takva ile ilgili hadisleri toplayan Abdullah b. Mübarek ve Ahmed b. Hanbel'in Kitâbü'z-Zühd adlı eserleri; "ilm-i edeb" de­nen ahlâk hadislerini bir araya getiren Buhârinin el-Edebü'l-müfred'i; tefsir­le ilgili rivayetleri ihtiva eden Mücâhid ve İbn Cerîr et-Taberinin tefsirleri, var­lıkların yaratılışına (bed'ü'l-halk) dair ri­vayetlerle Hz. Peygamber (asm)'in ve ashabı­nın hayatını konu alan İbn İshak ve İbn Hişâm'ın siyerleri; "ilm-i fiten" denilen ve ileride meydana gelecek karışıklıklara dair rivayetleri bir araya getiren Nuaym b. Hammâd'ın Kitâbü'l-Fiten'i; "ilm-i menâkıb" diye anılan ve meselâ Kureyş'in, ensarın, aşere-i mübeşşerenin menkı­belerine dair olan birçok eserle Hz. Peygamber (asm)'in özelliklerini dile getiren riva­yetleri toplayan Tirmizî'nin eş-Şemâil'i bu sekiz ana konunun örneklerini teşkil etmektedir.

Câmi'ler hicrî II. (VIII.) yüzyıldan iti­baren tasnif edilmeye başlanmıştır. Bu türün ilk örneği, Ma'mer b. Râşid'in (ö. 153/770) el-Cami'idir. el-Câmi'i rivayet eden talebesi Abdürrezzâk es-San'ânî eseri el-Musannef adlı kitabının sonuna eklemiştir. (Geniş bilgi için bk. DİA, Cami' md.)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet