Güneşle yarışan oruçlu, orucunu nasıl tutar?

- Biz geçmişte bir iznimizde ilk defa Türkiye’de oruç tutma imkânı bulduk. İki hafta sonra Hollanda’ya geldik. Yolculukta fazla zahmet çekmeyeceğimizi düşünerek çocuklarla beraber niyetlendik. Ordu’dan otobüsle iftara yakın yola çıktık. Gece Çorum’a yakın yerde imsak oldu ve niyetlendik. Uçağa bindiğimizde İstanbul’daki iftar vaktine 1 saat vardı. Ne var ki biz Hollanda yönüne gittikçe hava kararacak yerde aydınlandı.
- Size sorum şu: Böyle bir durumdaki insan geldiği yere göre mi yoksa gideceği yere göre mi iftar edecek?
- Mesela bizimle tamamen farklı saat uygulaması olan ülkelere gittiğimizde, Amerika diyelim, biz akşama yakın yola çıktık diyelim, gittikçe aydınlık olacak ve uzun bir yolculuktan sonra oraya vardığımızda orada gündüz olacak. Bu soruma bir cevap verirseniz çok sevineceğim.

Değerli kardeşimiz,

Önce bu konuda ortaya çıkan bazı görüşleri belirtip, en sonunda tercihimizi ifade edeceğiz:

Prof. M. Hamîdullah (merhum) "İslâm’a Giriş" isimli değerli kitabında şöyle diyor:

“... bunun aksine bir memleket saat altıda terkedilir ve yalnız üç saat sonra ulaşılan yerde mahalli saat dokuz olacağına 12 olabilir. Aklıselim bu gibi hallerde güneşin hareketini değil, terk edilen memleketin saatine uyulmasını icap ettirir.” (s. 212; kitabın sonunda).

Yusuf Karadâvî bir Ramazan günü Kahire’den Devha’ya uçakla giderken kaptan, o anda üzerinde bulundukları yeri esas alarak iftar vaktinin geldiğini duyurmuş. Kardâvî buna şöyle itiraz etmiş:

“Güneşi görüyoruz, naslara göre Güneş batı ufkunda kaybolmadıkça (batmadıkça) iftar vakti gelmiş olmaz. Biz hareket ettiğimiz yerde değiliz, gideceğimiz yere ulaşmadık, altımızda görülen yerde de değiliz. Mesela, orada bile dağın başında olanlarla altında olanlar Güneşe bakarak farklı vakitlerde iftar ederler. Biz uçakta iken güneşin battığını görünceye kadar orucumuzu açamayız.”

Mısır Müftüsü Dr. Ali Cum’a da aynı gerekçelerle aynı şekilde fetva vermiştir.

Kahire’de fıkıh profesörü ve Din İşleri Kurul üyesi Dr. Ali Desûki, “Uçak yolcuları bulundukları yerin takvimine uyarak (kendileri uçakta iken altlarında bulunan yerde güneş batınca) oruçlarını açmalıdırlar.” diyor.

Ezher âlimlerinden Dr. Abdulhaken Saîdî, “Uçak yolcuları hareket ettikleri yerde oruca başladıkları takdirde 12 saati tamamlayınca Güneşi görseler bile oruçlarını açarlar; normal mıntıkada en uzun oruç saati budur; süre bunu aşınca Peygamberimizin (asm) tavsiyesine uyularak takdire gidilir (bu formül uygulanır).” diyor.

Bu konuda bizim tercihimiz şu şekildedir:

Kişinin yola çıktığı yerdeki en uzun oruç süresini aşan süre içinde -uçaktan görülmek üzere- Güneş batmazsa, hareket edilen yerin takvimi uygulanır. Bu süre içinde güneş batacaksa güneşin batması beklenir. En uzun süreyi gözetmek ihtiyattır, hareket yerindeki o günün takvimine uymak da caizdir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet