Fıkıh bilmeden yapılan ibadet geçersiz midir?

- “Fıkhı bilmeden ibadet etmek, gece karanlıkta bina yapıp, gündüz yıkmak gibidir.” [Deylemi]
- “Az fıkıh bilmek çok ibadetten iyidir. İhlâsla ibadet edene fıkhı öğrenmek nasip olur.” [Taberani]

Değerli kardeşimiz,

a) Kaynağı Deylemi olarak verilen hadis rivayetini bulamadık.

Kenzü’l-ummal’da Deylemi kaynak verilerek aktarılan iki hadis rivayeti ise şöyledir:

“En faziletli ilim, Allah’ı bilmektir. Bilgili yapılan az ibadet faydalıdır.”

“Bilgisiz yapılan çok ibadet fayda vermez.”

Ancak her iki hadis de zayıftır. (Kenzü’l-ummal, 10/178, h. No: 28940)

Ayrıca Ömer b. Abdilaziz’in (bir mektubunda) Medinelilere şöyle yazdığı rivayet edilir:

“Gerçek şu ki, kim ilimsiz ibadet etmeye kalkarsa bozacağı şeyler, düzelteceği şeylerden daha çok olur. Kim de dinini münakaşaya hedef kılarsa (kanaatlerinin) de­ğişmesi çok olur.” (Darimi, Salat, 29)

Bu rivayetlerin manası sahihtir. Çünkü fıkıh, kişinin yapacağı ibadetlerin yapılış şeklini gösterir. Bilinmeden hiçbir iş yapılmadığı gibi, dinin emri olan ibadet ve saire işlerin yapılması için elbette fıkıh ilmine ihtiyaç vardır.

Namazın nasıl kılınacağını, nasıl bozulacağını, nasıl sehiv secdesi gerekeceğini bilmeyenin doğru bir şekilde namaz kılması düşünülebilir mi?

Bu durum bütün ibadetler için geçerlidir.

b) Bu konuda değişik lafızlarla rivayetler söz konusudur; bunlardan ikisi şöyledir:

“(Kalil) az ilim çok ibadetten daha hayırlıdır. Kişinin ibadet etmesi, fıkıh olarak kendisine yeter. Kişinin kendi görüşüyle gururlanması cahillik olarak ona yeter...” (Taberani, Evsat, 8/301)

“(Yesir) az fıkıh çok ibadetten daha hayırlıdır...” (Taberani, Kebir, 1/135).

Bu iki rivayet de zayıftır. (bk. Mecmau’z-Zevaid, 1/120)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet