Deri işlendi mi temiz olur, Peygamberimiz ölü bir koyunun derisinden faydalanmayı tavsiye etti. "Ölü hayvanın ne derisinden ne de sinirinden faydalanınız." anlamında hadisler de var. Bu hadisler niye çelişiyor?

Değerli kardeşimiz,

Sadece bu konuda değil, değişik pek çok konuda farklı hadis rivayetleri söz konusu olabilir. Bu sebeple bizim hadsilerden hüküm çıkarma salahiyetimiz yoktur. Çünkü, sağlam bir hükme varmak için ilgili konudaki farklı hadis rivayetlerini görmek, onlardan hangisinin tercihe değer olduğunu bulmak gerekir. Fıkıh usulündeki “Tahricu’l-menat, tahkiku’l-menat” prensipleri çerçevesinde, meselelerin ilmî açıdan analiz ve sentezi yapılır.  Bize düşen, fıkhî konuları fıkıh kaynaklarından öğrenmektir.

“Deri işlendi mi temiz olur.” mealindeki hadisi, Müslim, Nesaî, Tirmizî, İbn Mace, Darekutnî rivayet etmiştir. (bk. Nasbu’r-râye, 1/115; Neylu’l-Evtar,1/62)

Hanefî ve Şafiî alimleri bu hadislere dayanarak, “ölen hayvanın derisi -tabaklanmak suretiyle- işlendiği zaman temiz olduğuna” hükmetmişlerdir. (bk. V. Zuhaylî, el-Fıkhu’l-İslamî, 1/101-102)

“Ölü hayvanın ne derisinden, ne de sinirinden faydalanınız.” mealindeki hadis, Ahmed b. Hanbel ve dört sünen kaynaklarında yer almıştır. (Neylu’l-Evtar, 1/63)

Malikî ve Hanbelî alimleri bu rivayete dayanarak, “ölü hayvanın derisi işlense bile temizlenemeyeceğine”  hükmetmişlerdir. Onlara göre bu hadis daha sonra varid olup önceki hadisi neshetmiştir. (bk. el-Fıkhu’l-islamî, a.g.e)

Ancak, alimler “derinin temizlenmeyeceğini ifade eden” hadisin önceki hadise göre zayıf sayılabileceğini söylemişlerdir. Ayrıca bu iki hadisin arasını telif etmek üzere şu noktaya da dikkat çekilmiştir:

Derinin temizlenmeyeceğini belirten hadiste “İHAB” tabiri kullanılmıştır. Arapçada “İHAB” kelimesi, tabaklanmadan önceki deri için kullanılır. Dolayısıyla, bu hadiste tabaklanmamış / işlenmemiş derinin temiz olmadığına, diğer hadiste ise işlenmiş olan derinin temiz olduğuna işaret etmektedir. (bk. Neylu’l-Evtar, 1/64; el-Fıkhu’l-İslamî, 1/104)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet