Allah'a, soyut demek caiz midir?

- Beş duyumuzla algılayamadığımız, fakat aklımızla varlığını kabul ettiğimiz her şey soyuttur. Bu durumda Allah soyuttur, diyebilir miyiz? 

Değerli kardeşimiz,

Soyutla ilgili dediğiniz doğru olmakla beraber, bazen soyut kavramı hayalî olan, elle tutulur bir tasavvur sistemine girmeyen şeyler için de kullanılır. Bu tarz bir düşüncenin, Allah hakkında kişiyi yanlış bir yöne kaydırması mümkündür. Hâlbuki Allah’ın sıfatlarının tecellileri ve kâinattaki yansımaları birer sabit hakikatlerdir.

Aşağıdaki tanımlar bu dediklerimizi doğrulamakta ve kaygılarımızı haklı çıkarmaktadır:

Soyut kavramlar:

a. Nesnelerin niteliği gibi gerçekte kendi başına var olmayan, nesnelerin niteliği olarak var olan, ancak nesnelerden çekilip çıkarılarak tasarımlanabilen kavramlar (büyük, mavi).

b. Algılanamayan şeyleri gösteren kavramlar (tüze).

c. Nesnelerin özelliklerinden sıyrılmış olan bütün genel kavramlar.

Soyut kavramı Arapça’da “mücerred” kelimesiyle ifade edilir ve bu kelime Allah hakkında kullanılmaz. Yalnız Allah’ın bir vasfını belirtmek için kullanılır.  Örneğin “(Kînatın güzellikleri)… mücerred ve münezzeh bir hüsnün işaretleri ve alametleridir.” (Şualar, s.74) ifadesi Allah’ın manevî güzelliği “mücerred/soyut” kavramıyla ifade edilmiştir.

Soyut kelimesi zaten yeni çıkma bir sözcüktür. Manası doğru da olsa bize göre Allah için kullanılmamalıdır. Mutlaka bu tür soyut bir kavram kullanılacaksa, “soyut” yerine “Mutlak / aşkın” varlık kullanılabilir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet