Ayette Peygamber Efendimize, "sana ayetler vahyolununca dilini kıpırdatma" deniyor; nasıl anlamalıyız?

Kıyamet suresinde kıyametten bahsederken birden söz Peygamberimiz (a.s.m)'e getiriliyor ve "Sana ayetler vahyolununca dilini kıpırdatma." deniyor. Buradaki ilişkiyi kuramadım. - Bu sureyi tam bir bütün olarak nasıl anlamak gerekir, açıklar mısınız?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Bu surede üç adet aceleden söz edilmektedir.

Birincisi: Kıyametin çok yakında acele edip geleceği...

“Fakat insan suç işleyip durmak için önündeki kıyameti inkâr etmek ister de, 'Ne zamanmış o kıyamet günü?' diye alay eder. Gözler kamaşıp karardığı, Ayın ışığının büsbütün gittiği, Güneş ile ay yan yana getirildiği zaman... İşte o gün insan der: 'Var mı kaçacak mekân?'”(Kıyamet, 75/5-10)

mealindeki ayetlerde, alayvari bir şekilde kıyametin acele gelmesini isteyenlere verilen cevapta, çok yakında acele edip geleleceğine işaret edilmiştir.

İkincisi: Peygamber Efendimiz şöyle buyuruyor:

“Ben ve kıyamet (şahadet ve orta parmaklarını göstererek) şu iki paramağım gibiyiz.”(Müslim, Cuma 43)

Yani, "benden sonra başka peygamber gelmez ve gelen artık kıyamettir", diye buyuran Efendimiz de -kıyamete kadar devam eden ve kıyametle atbaşı giden- ilahî vahyi aldığında okumada acele etmemesi, vahyin bitmesini beklemesi hususunda uyarılmıştır. Bu iki acelecilik arasında şöyle ince bir münasebet vardır ki; Allah’ın ilmi kıyametin geliş vaktini de Kur’an vahyinin geliş ve bitiş vaktini de kuşatmıştır. Her ikisi de levh-i mahfuzda kayıtlıdır, asla unutulmazlar ve kaybolmazlar.

Üçüncüsü: Kıyametin güya acele gelmesini isteyenlerin aslında âcil lezzetlerin yeri olan dünyadan hiç ayrılmak istemediklerini vurgulamak için “peygamberin Kur’an’ı acele okunması” bir mukaddime, bir ara cümlesi hükmündedir. Yani, inkârcıların ve gafil insanların dünyanın âcil huzuzatını çok sevdikleri, bu yüzden ahiret hayatını gözardı ettikleri ve orası için gereken azıkları terk ettikleri hususuna dikkat çekmek ve onların kıyameti ecele beklediklerine dair söylemlerinde samimi olmadıkları, bu tür görünürdeki isteklerinin koca bir yalandan ibaret olduğuna vurgu yapmak için, "Kur’an’ın acele ile okunmaması" vurgusu bu giriş bölümü gibi kullanılmıştır.

Şimdi de Razî’nin bu konudaki mütalaasını arz etmekte fayda vardır. Ona göre, bu ayetlerin burada bu şekilde zikredilmelerinin bir kaç ihtimali vardır:

a. Hz. Peygamber Kıyamet suresinin başlangıç ayetlerini okurken acele okumuş ve bu sebeple vahyin iniş anında “acele etmemesini” emreden ayetler nazil olmuş olabilir.

b. Bu ayetlerde “acele etmenin” kötülüğüne dikkat çekilmiştir. Beşinci ayette

“Fakat insan suç işleyip durmak için önündeki kıyameti inkâr etmek ister...”

ifadesiyle âcil olan dünya hayatının lezzetlerine meftun oldukları işaret edilmiş, daha sonra da 20. ayette

“Hayır, siz âcil olan dünya hayatının lezzetlerini istiyorsunuz.”

mealindeki ifadeyle bu husus açıkça belirtilmiştir. Bu iki pasajların arasına ise, Hz. Peygamber Efendimiz (asm)'in Kur’an vahyini ezeberlemek için acele etmemesine vurgu yapılarak, dini bir emrin yerine getirilmesi de olsa acelenin uygun olmayacağına dikkat çekilmiştir.

c. Hz. Cebrail,

 “Türlü türlü mazeretler öne sürse de artık insan, kendisi hakkında şahit olur/kendi içinde sakladıklarını çok iyi bilir.”

mealindeki ayeti okuyunca, Hz. Peygamber Efendimiz böyle bir mahzurla karşılaşmamak için acele edip Hz. Cebrail’le birlikte okumaya başlamış ve -Allah’ın inayeti olmadan Kur’an’ı hıfz etmenin mümkün olmadığı gerçeğine vurgu yapılarak- uyarılmıştır.

d. Hz. Peygamber Efendimiz bu surede gelen ayetleri acele okuyarak, inkârcıların yanlışlarını açıktan ilan etmek istemiş ve böyle bir aceleye gerek olmadığı hususuna işaret edilmiştir.

e. Tekrar ederek Kur’an’ı ezberlemeye çalışmak az da olsa sebeplere yapışmak manasına geldiği için,

“Allah’ın izni olmadan vahyi ezberlemen ve ezberinde tutman mümkün değildir.”

diye bir hakikat dersi verilmiştir(bk.Razi, İlgili ayetin tefsiri)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet