Peygamberimizin gece namazları hakkındaki rivayetler doğru mu?

- Peygamberimizin gece namazlarında çok uzun sureler okuduğu rivayetlerini nasıl anlamalıyız?
- Peygamberimiz (sav)'in gece namazlarında bazen Bakara, Al-i İmran gibi çok uzun sureleri okuduğu, rivayet ediliyor. Kısa zamanda bu kadar uzun sureler nasıl okunabilir?

Değerli kardeşimiz,

- Soruda söz konusu edilen Peygamber Efendimizin (asm) gece namazı ile ilgili olayı, bizzat namaza şahit olan Hz. Huzeyfe bize aktarmıştır:

صَلَّيْتُ مع النَّبِيِّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم ذَاتَ ليَْلَةٍ، فَافَتَتَحَ الْبقرة، فقُلْت يرْكَعُ عِندَ المائة، ثُمَّ مضى، فَقُلْت يُصلِّي بِهَا في رَكْعةٍ، فَمَضَى.

فَقُلْت يَرْكَع بهَا، ثمَّ افْتتَح النِّسَاءَ، فَقَرأَهَا، ثمَّ افْتتح آلَ عِمْرانَ فَقَرَأَهَا، يَقْرُأُ مُتَرَسِّلاً إذَا مرَّ بِآيَةٍ فِيها تَسْبِيحٌ سَبَّحَ، وإِذَا مَرَّ بِسْؤالٍ سَأل، وإذَا مَرَّ بِتَعَوذٍ تَعَوَّذَ، ثم ركع فَجعل يقُول: «سُبحانَ رَبِّيَ الْعظِيمِ» فَكَانَ ركُوعُه نحْوا مِنْ قِيامِهِ ثُمَّ قَالَ: «سمِع اللَّهُ لِمن حمِدَه، ربَّنا لك الْحمدُ» ثُم قَام قِياماً طوِيلاً قَريباً مِمَّا ركَع، ثُمَّ سَجَدَ فَقالَ: «سبحان رَبِّيَ الأعلَى» فَكَانَ سُجُوده قَرِيباً مِنْ قِيامِهِ».

 

“Bir gece Peygamber (asm)’in arkasında namaz kıldım. Bakara suresini okumaya başladı. Ben içimden herhalde yüz ayet okuyunca rükû eder, dedim. O yüz ayetten sonra da okumaya devam etti. Ben yine içimden bu sure ile namazı bitirecek, dedim. O yine devam etti. Bu sureyi bitirip rükû eder dedim, etmedi. Nisâ suresi’ne başladı; onu da okudu. Sonra Âl-i İmrân suresi’ne başladı; onu da okudu. Ağır ağır okuyor, tesbih ayetleri gelince tesbih ediyor, dilek ayeti gelince dilekte bulunuyor, istiâze ayeti geçince Allah’a sığınıyordu. Sonra rükûa gitti. 'Sübhâne rabbiye’l-azîm (Büyük Rabbimi tenzîh ederim)” demeye başladı. Rükûu da aşağı-yukarı ayakta durduğu kadar uzun oldu. Sonra 'Semiallâhu limen hamideh, rabbenâ leke’l-hamd (Allah, kendisine hamd edeni duyar, hamd yalnız sanadır ey rabbimiz).' dedi ve kalktı. Hemen hemen rükûuna yakın uzunca bir süre ayakta durdu. Sonra secdeye vardı ve 'Sübhâne rabbiye’l-a’lâ (Yüce Rabbimi tenzih ederim).' dedi. Secdesini de aşağı-yukarı kıyâmı kadar uzattı.” (Müslim, Müsâfirîn 203)

Resûlullah’ın ayakları şişinceye kadar gece ibadetiyle meşgul olduğunu bazı rivayetlerden anlamaktayız. [bk. Buhârî, Tefsîru sure (48), 2; Müslim, Münâfikîn 81.]  Buradaki hadis-i şerifte bu ibadetin nasıl yapıldığına dair bilgi bulmaktayız. Efendimiz (asm)’in gece namazı kılarken çok uzun okuduğunu, Bakara, Âl-i İmrân ve Nisâ surelerini bir rekatta bitirdiğini, rüku’, kıyâm ve secdeleri de uzunca yapmak suretiyle namazı tamamladığını öğrenmekteyiz. Bu, Efendimiz’in nefisle kıyasıya mücâhede yaptığını göstermektedir.

Peygamber Efendimiz (asm)’in Bakara suresi’nden sonra Nisâ suresi’ne geçmesi ya böyle yapmanın cevâzını göstermek içindir ya da o zaman henüz surelerin sırası belirlenmediğindendir.

Yine bu hadis-i şerife göre Hz. Peygamber (asm) gece namazlarını uzun kıldığı için gece namazını uzatmak müstehabtır.

Ayrıca namaz içinde ve dışında tesbih ayetlerinde Allah’ı tesbih etmek, Allah’a sığınmaya dair ayetlerde ona sığınmak, dilek ayetlerinde dilekte bulunmak müstehaptır. Şâfiîler bu görüştedirler ve bunun imâm, cemaat ve yalnız başına kılan için aynen geçerli olduğunu söylerler. (bk. Riyazü’s-Sâlihîn Tercüme ve Şerhi, Peygamberimizden Hayat Ölçüleri, Erkam Yay., Hadis No: 103) 

- Hatimle teravih kıldıran imamlar 20 rekat namazı 20 sayfalık bir cüzle yaklaşık bir saatte kılarlar. Onun için Peygamber Efendimiz (asm)'in veya bir başkasının gece namazlarında bu sureleri okuması son derece makuldur. Matematik hesaplara sığmayan bir tarafı da yoktur.

- Bu cevabı yazanlar da Kur’an’dan bir cüzü 15 dakikada okuyabilirler. Ve okumuşlardır.

- Hadiste söz konusu olan üç sure yaklaşık 5 cüzdür. Bunları okuma süresi her cüz yirmi dakikadan toplam yüz dakika eder. Namazın diğer rükünlerinin de uzun yapıldığını dikkate alarak bu süreyi üç katına çıkarsak bile toplam üç yüz dakika eder. Bu da beş saat yapar.

Uzun gecelerin olduğu bir zamanda beş saat gayet normaldir, hem aklen hem örfen hem de olabilirlik açısından hiçbir sakıncası yoktur.

Zaten böyle bir namaz kılma işi arada bir olmuştur. Nitekim Peygamber Efendimiz (asm) şöyle buyurmuştur:

“Allah Teâlâ’nın en çok beğendiği namaz Dâvûd aleyhisselâm’ın namazı, Allah Teâlâ’nın en çok beğendiği oruç da yine Dâvûd aleyhisselâm’ın orucudur. Dâvûd gecenin ilk yarısında uyur, üçte birinde namaz kılardı. Gecenin altıda birinde yine uyurdu. Bir gün oruç tutar, bir gün tutmazdı.” (Buhârî, Teheccüd 7, Müslim, Sıyâm 189, 190)

Sahabeden ve onlardan sonra gelen salih kimselerden çok uzun kıraatleri olanlar çıkmıştır. Bunlar yerine göre, bir rekâtta bir, beş, on, yirmi… sayfa okumuşlardır.

Burada ölçü şu olmalıdır: Her zaman uygulayabileceğimiz, zamanımıza ve imkânımıza uygun bir okuyuş seçmeliyiz. Ama her zaman yapamasak bile çok müsait olduğumuz zamanlarda uzun sureler okuyabiliriz. Mesela, her rekâtta kısa bir sure veya birkaç ayet okunabileceği gibi, müsait olunduğunda her rekâtta bir sayfa ya da Yasin, Fetih, Rahman, Tebâreke, Amme gibi sureler okunabilir.

- Bazı sahabelerin üç günde Kur’an’ı hatmetmeleri doğrudur. İmam Şafii, Ramazanda bazen günde iki hatim indirmiştir. Başkaları da bunu yapmıştır. Günümüzde de herhangi bir hafız isterse bir günde hatmedebilir. Bunu fazla abartılı görmemek gerekir.

- Sahabeler, genellikle çalışıyorlardı. Ashab-ı suffa dışında, ticaretle, hayvancılıkla, çiftçilikle uğraşıyorlardı. Kureyş Suresi, Arapların/özellikle Mekkelilerin eskiden beri ticaretle uğraştıklarını gösteriyor. Arapların/sahabelerin ticaretle uğraştıklarını –dolaylı da olsa- gösteren başka ayetler de vardır. Nur Suresinin 36-37. ayetleri, Cuma Suresinin son ayetleri buna birer misaldir. Ayrıca, savaş ganimetleri de önemli bir gelir kaynağı olmuştur.

İlave bilgi için tıklayınız:

- Peygamberimiz, peygamber olduktan sonra geçimini nasıl sağlamıştır?

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet