Peygamberimiz, Fatıma’ya neden Üsame’yi tavsiye etti?

Peygamberimiz Ensardan olan kadına kiminle evlenmesini tavsiye etti? Anlatılana göre Ensardan ismi Fatıma olan bir kadın Resulullah Sallallahu Aleyhi Veselleme gelmiş ve kendisinin talipleri olduğunu kiminle evlenmesinin doğru olacağını sormuş taliplerden biri Hazreti Muaviye Resulullah onun maddi imkanı yok diğeri ise sert biriymiş. Resulullah kadına üçüncü kişi ile evlenmesini tavsiye etmiş ancak onun vasıflarını bilmiyorum.
Bu hadisin sıhhati ve kaynağı hakkında malûmat verip açıklamasını yapar mısınız?
Fatıma isimli kadın ve talipleri hakkında malûmat verir misiniz? Hadisin Arapçasını da yazın İnşallah.

Değerli kardeşimiz,

Peygamberimiz, Fatıma’ya neden Üsame’yi tavsiye etti?

Fatıma bint Kays, boşandığı kocasından sonra kendisine talip olan Hz. Muaviye ve Ebu Cehm hakkında Peygamberimize danıştı.

Peygamberimiz (asm) Fatıma bint Kays’ın Hz. Usame ile evlenmesini uygun görmüş, “Üsame ile evlen” demiştir. Fakat Fatıma (r.anha), Üsame ile evlenmeye taraftar olmadığını belirtmek istemiş, fakat Üsame’nin dindarlığı, fazileti ve güzel huyları Peygamberimizin malumu olduğu için Fatıma’nın yararına bu tavsiyede bulunmuştur. Fatıma, Üsame ile evlenmiş ve sonra bu evliliğin onu mutlu kıldığını ve bazı kadınların onun haline imrendiklerini ifade etmiştir. (Müslim, Talak, 47; İbn Mace, Nikah, 10)

Bu hadis-i şerif sahihtir.

Hadis ile ilgili Müslim'de geçen Arapça metin şöyledir:

 قالت فلما حللت ذكرت له أن معاوية بن أبي سفيان وأبا جهم خطباني فقال رسول الله صلى الله عليه وسلم أما أبو جهم فلا يضع عصاه عن عاتقه وأما معاوية فصعلوك لا مال له انكحي أسامة بن زيد فكرهته ثم قال انكحي أسامة فنكحته فجعل الله فيه خيرا واغتبطت  

Bu tür hadisler, evlilikte maddi durumdan ziyade, karakter ve ahlak gibi önemli unsurların ön planda tutulması gerektiğini göstermektedir. Ayrıca, bu hadisler İslam toplumunda sağlıklı ve huzurlu bir ailenin temellerinin atılmasında dikkate alınması gereken değerleri de içermektedir.

Bu kısa bilgiden sonra detaya gelince:

Fatıma bint Kays’ın talipleri

Fatıma bt. Kays boşandığı kocasından iddetini bitirince kendisiyle evlenmek isteyen Hz. Muaviye’nin ve Ebu Cehm’in talepleri hakkında Hz. Peygamber (asm) Efendimize bilgi verir. Resul-i Ekrem, “Muaviye’nin yoksul olduğunu; Ebu Cehm’in ise huyunun sert olduğunu ve kadınlara iyi davranmadığını söyleyerek, Üsame b. Zeyd ile evlenmesini” tavsiye eder.

Bazı rivayetlerde ise Üsame b. Zeyd’in de istemeye geldiği Hz. Peygamber’in üçünden Usame’yi önerdiği bildirilmektedir. (Müslim, Talak, 47; İbn Mace, Nikah, 10)

Nitekim Fâtıma bt. Kays, kendisi baştan buna razı olmasa da hatta çevresi uygun görmese de, Hz. Peygamberin sözüne uyup Üsame b. Zeyd ile evlendiğini ve bununla gurur duyduğunu bildirmektedir. (Müslim, Talak, 47; İbn Mace, Nikah, 10)

Hz. Peygamber’e gönülden bağlı olan Fatıma, onun evlilikle ilgili verdiği tavsiyesine uygun davranmıştır. (Buharî, Talâk, 6; Müslim, Talâk, 36)

Kocasına tavsiyesi

Peygamberimizin hastalığı ağırlaştığı zaman, sefere gidecek olan kocası Üsame’ye gitmekte acele etmemesi, Hz. Peygamber’in durumunun netleşmesinden sonra sefere çıkması konusunda tavsiyede bulunmuştur. Kumandan kocası Üsame de karısının nasihatine kulak vermiş ve buna uygun davranmıştır. (İbn Sad, Tabakat, 4/67)

Neden Hz. Üsame?

Hz. Peygamber Efendimizin, Fatıma’nın Üsame b. Zeyd ile evlenmesi tavsiyesinin bazı hikmetleri var. Fatıma ilk başta Üsame’yi istemediğinde bile Peygamberimiz onun dini bütünlüğü, faziletli huyları ve cömertliği sebebiyle Üsame ile evlenmesini tavsiye etti.

Demek ki, Peygamberimizin (asm) Üsame b. Zeyd’i tavsiye etmesi, onun üstün ahlakına ve faydalı vasıflarına dayanıyordu. Fatıma’nın başlangıçta isteksizliği onun köle olması ve ten renginin siyah olmasıyla ilgiliydi; ancak sonrasında bu evliliğin faydalı olduğu görüldü. Bu da Peygamberimizin evlilik tavsiyesinde bir takım faydaları, güzel ahlakı, dindarlığı, özellikle kadınlara iyi davranması gibi faziletleri özettiğini gösterir.

Fatıma (r. anha) açık fikirli, gönlü şefkat ve merhamet dolu bir hanım idi. Bu evlilikten çok memnun olduğunu ve Üsame (r.a)’ın olgunluğuna hayran kaldığını sonradan itiraf etmiştir. (Nevevi, Şerhu Müslim, ilgili hadisin şerhi)

Bazı hükümler

Bu rivayetten anlaşılan bazı konulara kısaca temas etmekte fayda vardır.

1. Bir kimsenin durumu hakkında istişare edildiği zaman danışılan zatın durumu sorulan kişi hakkında bildiği kusurlarını söylemesi helaldir. Esasen bir Müslümanı hoşlanmadığı durum ve kusurlarıyla anmak haramdır. Ancak maslahat için bazı hallerde mübahtır, günah olmaz. Dinen meşru sayılan sıhhatli bir amaca ulaşmak ancak ilgili şahsın sorularını anlatmakla mümkün ise o takdirde yapılan gıybet mübah olur.

2. Kişiyi kendisi için yararlı olan işe teşvik etmesi müstehabtır. Kişi o işten hoşlanmasa dahi ona doğru yolu göstermek müstehaptır. Çünkü o bu yararları idrak edemeyebilir.

3. Fazilet ehlinin nasihatini kabul etmek fazilettir. Çünkü iyi bir sonuca ulaşılması umulur. Nitekim Fatima (r.anha) ilk anda Üsame (r.a.) ile evlenmekten hoşlanmamış sonra Peygamber (asm)'in nasihatini kabul edip Usame (r.a.) ile evlenince son derece memnun ve mutlu olduğunu belirtmiştir. Hatta Müslim'in rivayetinde: "Ben Üsame ile evlendim. Allah Üsame (r.a.) ile beni şereflendirdi ve özel ikramlarda bulundu.” demiştir.

4. Peygamberimize uymak ve takvadan ayrılmamak insanın makamını yüceltir. O insan azatlı köle bile olsa bu durum değişmez. Çünkü Fatıma (r.anha) Arapların en şerefli kabilesi olan Kureyşlilerden idi. Usame (r.a.) ise Peygamberimizin azatlı kölesi idi. Takvası ve üstün ahlakı, dindarlığı ve diğer meziyetleriyle Peygamberimizin sevgisine mazhar olmuştur.

5. Esasen bir erkek bir kadınla evlenmek isteğinde bulunursa, bu durum sonuçlanmadan başka bir erkeğin evlilik teklifinde bulunması caiz değildir.

Ancak İmam Şafi ve İmam Malik gibi alimler, kadının rızası veya ilk istekliye meylettiği bilinmeden önce, başkasının aynı kadınla evlenme isteğinde bulunmasında hiç bir sakınca olmadığını ifade ederler ve Fatıma bint Kays rivayetini de buna delil olarak gösterirler. Buna göre, bir erkek bir kadına istekli çıkar da, kadın o erkekle evlenmeye temayül göstermemiş iken başka erkeğin aynı kadına istekli çıkması günah olmaz.

Özetle söylemek gerekirse:

Fazilet önceliklidir: Usame’nin dini, ahlakı ve cömertliği, sosyal statü ve maddi durumdan üstündür.

Nasihati kabul etmek fazilettir: Başta Fatıma tereddüt etti ama sonradan Usame ile evlenip mutlu oldu.

Maslahat gözetmek helaldir: Bir kişi hakkında danışmak ve doğruyu göstermek günah değil, aksine tavsiyedir.

Rızaya dayalı seçim önemlidir: Kadının eğilimi belli olmadan başka bir erkeğin talip olması caizdir.

Takva ve ahlak her şeye değer: Üsame köle kökenli olmasına rağmen fazileti ve ahlakıyla Peygamberimizin sevgisine mazhar oldu.

Sonuç

Doğru evlilik, fazilet, ahlak ve takvaya dayanır; maddi durum veya sosyal statü değil. Peygamberimizin tavsiyesine kulak vermek, başlangıçta tereddüt olsa bile hayatımız için hayırlı sonuçlar doğurur.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet