Allah’ın ismi geçtiğinde tazim ifadesi kullanmanın hükmü nedir?

- Bir soruya asagidaki gibi cevap verilmiş. Aynen iletiyorum:
“Allahü teâlânın ismini söyleyince, işitince, yazınca, celle-celalüh, teâlâ gibi saygı sözlerinden birini söylemek, yazmak birincisinde vacib, tekrarında ise müstehabdır. Resulullah efendimizin ismini işitince salavat söylemek de böyledir.” (Redd-ül-muhtar).
- Bu fetva doğru mu?
- Eğer doğru ise, kelime-i tevhid söylerken hem Allah celle celalüh hem de peygamber aleyhissalatü vesselamın ismi geçiyor. Bu durumda da bu söylenilen geçerli mi?
- Eğer böyleyse, önce celle celaluh gibi Allahü teala için bir tazim lafzı söyleyip sonrasında mı salavat getirilmeli?

Değerli kardeşimiz,

Sorudaki bu bilgilere kaynak olarak verilen Reddü’l-Muhtar 1/621 yerin Arapça aslında rastlayamadık.

Oradaki bilgiler, başlık ve detaylar şöyledir:

Namaz kılmakta olan kimsenin (namaz dışından birinden) Allah lafza-i celal ismini duyduğunda “celle celaluhu” demesi veya Resulullah’ın ismini duyduğunda “ona salavat getirmesi” başlığı.

(Bu başlık işlenen konunun ne olduğunu göstermektedir.)

Eğer bununla (o iki ismi zikredene) cevap vermeyi kastetmişse, namazı bozulur.” (şeklindeki Dürrü’l-Muhtar’ın) sözüne gelince…), el-Bahr’de şöyle denilmiştir: “Eğer namaz kılmakta olan kimse müezzinin söylediği sözleri tekrar ederken, şayet bununla ona cevap vermeyi niyet etmişse namazı bozulur, herhangi bir niyeti söz konusu değilse bile yine bozulur. Çünkü zahire göre tekrar ettiği sözler müezzine bir cevaptır. Aynen bunun gibi, namaz kılmakta olan bu kimse, Hz. Peygamber (asm)’in ismini duyduğunda ona salavat getirirse, bu da ona cevap vermek anlamına gelir (Dolayısıyla bu da namazı bozar).

Bu hükümler namaz dışında hapşıran kimsenin sesini duyduğunda namaz kılanın “yerhamukellah” demesi mutlaka namazı bozar. Bu sesi duyduğunda “el-hamdu lillah” diyen namaz kılan kimsenin durumu ise tartışmalıdır. Bazılarına göre niyeti cevap vermek ise namazı bozulur, değilse bozulmaz (Celle celaluhu ve salavat da bunun gibidir). (İbn Abidin’in işaret ettiği bu bilgiler, 1/620’den alınmıştır).

Bu zikredilen hükümlerden hareketle denilebilir ki, “Eğer celle celaluhu diyenin maksadı Allah’ı medh-u sena ve tazim ise namaz bozulmaz. Keza Hz. Peygambere salavat getirmek de namazı bozmaz. Çünkü Şerhul-Meniyye’de denildiği gibi bunlar namazın ruhuna aykırı değildir.” (bk. Reddü’l-Muhtar, 1/621; ayrıca bk. el-Mevsuatu’l-fıkhıyetu’l-Küveytiye, 24/71; V. Zuhayli, el-Fıkhu’l-İslami, 2/1024)

Görüldüğü üzere, buradaki bilgiler “celle celaluhu ve salavat”ın farz, vacip veya sünnet olduğuyla ilgili değil, namaz esnasında bunları söylemenin hükmü ile alakalıdır.

- İmam Şafii, namaz kılarken ikinci teşehüdde Peygamberimize (asm) salavat getirmenin vacip olduğunu bildirmiştir. İbn Kesir bunun doğruluğunu, zikrettiği bazı hadis rivayetleriyle desteklemiştir. (bk. İbn Kesir, Ahzab, 56. ayetin tefsiri)

- İslam âlimleri, Peygamber Efendimizin (asm) ismi zikredildiği zaman ona salavat getirmenin müstehab olduğunu bildirmişlerdir. (bk. er-Remli eş-Şafii, el-Fetava, 2/24; Suyuti, el-Havi, 1/299)

- Allah’ın isminin zikredildiği yerde “tealâ” "celle celaluhu” gibi sena ve tazim ifadelerinin vacip olup olmadığı hususunda çok değişik görüşler vardır. “Her defasında bunları söylemek vaciptir” diyenlerin yanında; “sadece bir defa söylemek vacip diğer zamanlarda müstehabdır” diyenler de vardır.

Kanaatimize göre bu ikinci görüş daha isabetlidir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet