Likit fon helal midir? Değilse, dinen en makul para koruma sistemi nedir?

Yani parayı vadesiz olarak bankaya hesabına yatırıp, yıllık enflasyon miktarı ya da enflasyon altında bir oranla değerlendirip, paranın değer kaybetmemesi hedefleniyor. Bu iş helal midir?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Düşük de olsa faizli bir muameleye girmek caiz değildir. Şimdilik muamele faiz sayıldığına ve istikbaldeki durumu meçhul olup her an enflasyonun değişmesi mümkün olduğuna göre, hüküm değişmez.

Enflasyon miktarını önceden tahmin etmek mümkün olmadığından, geçen yıllardaki enflasyon miktarlarını baz alıp da parayı bankaya yatırmak caiz değildir.

Yalnız borcu kapatmak hususunda Ebu Yusuf’a göre durum değişir. Mesela, bir kimse bir milyon liralık parayı bir seneliğine faizle bir buçuk milyona verirse, faizli olduğundan haramdır. Yalnız bir sene sonra daha önce verilen bir milyon para enflasyon sebebiyle ödeme anında bir buçuk milyona tekabül ederse onu, yani başlangıçta verdiği bir milyon mukabilinde bir buçuk milyon alması caizdir. Çünkü bu para altın ve gümüş olmadığı ve değeri itibari olduğu için, kendisine itibar edilen değere göre muamele görür.

İmam Ebu Yusufun bu fetvasına göre, başta banka ile bir anlaşma yapılmasa ve sene sonunda enflasyon miktarında veya bunun altında bir değer alınsa, bu caiz olur.

- Fıkıhçılar, enflasyon altındaki farkın caiz olduğunu söylüyorlar. Örneğin "10 altın 100 milyon lira karşılığı iken, bir arkadaşınıza 100 milyon lira borç verdiniz. Bir sene sonra 100 milyon liranız geri geldi, ancak değer kaybından dolayı 100 milyonunuz sadece 8 altın alabiliyor. Siz iki altın farkını alsanız faiz olur mu?" sorusuna İmamı Azam “Bilmiyorum!..” demiş. Bazı fıkıhçılar ise "caizdir" demiş. Çünkü zarara uğramak söz konusudur.

Şimdiki / günümüzdeki uygulamalarda özellikle iki problem göze çarpıyor:

a. Enflasyon miktarının belirlenmesi için yapılan hesaplamalar ne derece güvenilir. Var sayalım ki enflasyon hesabı doğru yapıldı. Problem yok.

b. Şimdi bankayla anlaştık. Şu kadar paraya karşılık şu kadar faiz verilecek. İmzaladık. Öncelikle böyle bir anlaşmanın hiçbir sorumluluğunun olmadığını söyleyemeyiz. Çünkü bizzat faiz anlaşması yapılmaktadır.

Diğer taraftan, bugünkü enflasyon rakamları; örneğin % 50 olsun. Biz de bu rakamın altında taşıt ve konut kredisi veya para yatırıp faiz anlaşması yapmış olalım. Diyelim ki kredilerimizi ödedik veya paralarımızı aldık. Bizi ilgilendiren önceki enflasyon rakamları değildir. Daha sonraki, parayı ödediğimiz veya aldığımız zamanki enflasyon rakamıdır. Baktık ki enflasyon bizim anlaştığımız rakamın üstünde çıktı. Bu durumda faiz anlaşması haram olmakla beraber, alınan paraya haram denilmesi zor görünüyor.

Ancak enflasyon miktarı anlaşmamızın altın da kalırsa, bunun hesabını kim verecek?!.. Allah’a “hesap edemedik, tahminimiz yanlış çıktı, piyasalar karıştı” diye bir bahanemiz ne derece makul ve makbul olur.

Neticede zararsız yolları, zararlı yollara tercih etmemiz daha isabetli ve hesabının da daha kolay olduğu kanaatindeyiz.

Bu durumda, size faizli bankalara alternatif olarak özel finans kurumlarını (katılım bankalarını) tavsiye ediyoruz.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet