Kadın-erkek konuşmasında bir ölçü var mı?

- Birçok yerde kadınların erkeklerle, erkeklerin kadınlara konuşmasıyla ilgili ayet ve hadisler önce sürülerek tamamen yasak tamamen serbest şekilde değerlendiren açıklamalar var. Bunun bir ölçüsü var mı?
- Ayet ve hadislerle konuyu açıklarsanız memnun olurum.

Değerli kardeşimiz,

İslam âlimlerinin cumhuruna göre, kadının sesi avret değildir, haram değildir.

Burada önemli olan, konuşmanın bir ihtiyaç çerçevesinde olması, halvet, müstehcenlik, meylettirici yumuşak ses tonu ve diğer gayrimeşru manzaralar gibi fitneye sebep olabilecek ortamın olmamasıdır.

Konuşma, insanı diğer canlılardan ayıran en önemli özelliktir. İnsanın konuşma tarzı, onun hayatı yorumlayış biçiminin bir göstergesi, duygularının etkili bir dışa vurumudur.

Bu açıdan insanın kendini ifade etmesinin en etkili yolu, konuşmasıdır. Kullanılan kelimeler, jest ve mimikler, sesin yüksek veya alçak oluşu, tonu aracılığıyla karşıdaki insana bilgi vermenin yanında birçok duygu ve düşünce de iletilmiş olur.

Dolayısıyla Yaratıcı tarafından insana bahşedilmiş olan ses, mutlak olarak haram ve günah sınıfına sokulamaz.

Hiçbir ayet ve hadis, erkeğin veya kadının sesinin haram olduğu hakkında bir hüküm bildirmemiştir. Bu nedenle cumhura göre kadın sesi mutlak olarak avret değildir. Hanefîlerde racih olan görüş de bu minval üzeredir.(1)

Şafi alimleri ve diğer mezheplerden bazı müçtehitler şöyle demişlerdir: “Kadının sesi avret değildir. Çünkü onlar çarşılarda alışveriş yaparlar, mahkemelerde şahitlikte bulunurlar. Bunları yapabilmeleri için ise seslerini yükseltmek ve konuşmak zorundadırlar.”(2)

Konu ile alakalı olarak Hz. Peygamber (asm) Efendimizin uygulamalarına bakıldığında onun, kadınlar ile hayatın gereklerine uygun olarak iletişim kurduğu görülecektir. Hz. Peygamberin (asm) sahabi hanımlarla konuşmaları, onların çeşitli konulardaki sorularına cevap vermek, şikayetlerini ve taleplerini dinlemek şeklindedir.(3) Örneğin:

- Havle bint Salebe, kocasının kendisini boşaması üzerine onu Hz. Peygambere (asm) şikayet etmiş ve derdini açıkça anlatmıştır. Bunun üzerine Mücadile suresinin ilk ayetleri nazil olmuştur.(4)

- Hz. Peygamber (asm), bir gün huzuruna çıkan kadınların kollarında altın bilezikler görünce, onlara bileziklerinin zekâtlarını verip vermediklerini sormuştur. Kadınların vermediklerini söylemeleri üzerine: “Kıyamette bu iki bilezik yerine Allah’ın size ateşten iki bilezik taktırması hoşunuza gider mi?” demesi üzerine kadınlar “Bunlar artık Allah’a ve Elçisine aittir.” diyerek, bilezikleri zekât olarak vermişlerdir.(5)

- Ayrıca, Hz. Aişe’nin Esma b. Şekel’in, Hz. Peygambere (asm) hayızdan sonra nasıl yıkanılacağını sorması üzerine, Esma’nın cesaretine hayran kalarak; “Ensâr kadınları ne iyi kadınlardır. Haya duyguları dinlerini öğrenmelerine mani olmuyor.” demesi(6) kadınların ilim öğrenmelerinin önünün kapatılamayacağını göstermektedir.

Ebu Said el-Hudrî’nin rivayet ettiği bir hadise göre kadınlar, Hz. Peygambere (asm) gelerek “Erkekler her zaman senin yanındalar, seni dinleyip ilim öğreniyorlar, biz ise onlardan fırsat bulamıyoruz, bize de bilmediklerimizi öğreneceğimiz bir gün tahsis etsen?..” demeleri üzerine Resulullah, onlar için bir gün tahsis ederek onlara dinî öğretmiştir.(7)

Buhari şarihi Aynî, bu hadisin şerhinde “Dinî konuları öğrenmek amacıyla kadınların erkeklere soru sorup onlarla konuşmalarının caiz olduğuna dair delil vardır, çünkü kadınların dinî hükümleri öğrenmeye ihtiyaçları vardır.” demektedir.(8)

Ahzab suresinde geçen,

 “Peygamberin hanımlarından bir şey istediğiniz zaman perde arkasından isteyin. Böyle davranmanız hem sizin kalpleriniz hem de onların kalpleri için daha temizdir ...” (Ahzab 33/53)

ayeti de Hz. Peygamberin (asm) hanımları ile konuşmayı, onlardan bir şey istemeyi yasaklamamış sadece perde arkasından konuşulmasını emretmiştir.

İslam’da şeran sakıncalı sonuçlara götürmesi muhtemel bazı durumlar, günaha giden yolları kapatmak amacıyla yasaklanabilir. Kadınların yabancı erkekler ile gayri ciddi konuşması, çeşitli günahlara kapı aralayabilecek ortamların oluşmasına neden olabilir.

Kur'an, günaha sebep olabilecek bu ortamların oluşmadan önüne geçmek için Müslüman kadınları Hz. Peygamber’in (asm) hanımları şahsında uyarmıştır:

“Ey Peygamber hanımları! Siz, kadınlardan herhangi biri gibi değilsiniz. Eğer Allah’a karşı gelmekten sakınıyorsanız (erkeklerle konuşurken) sözü yumuşak bir eda ile söylemeyin ki kalbinde hastalık (kötü niyet) olan kimse ümide kapılmasın. Güzel (ve doğru) söz söyleyin.” (Ahzâb 33/32)

Bu ayetlerin nazil olduğu toplum, Hz. Peygamberin (asm) eğittiği(9) ve Allah’ın kendilerinden razı olduğu(10) insanlığın en seçkin toplumudur. Ne var ki insanları yaratan Allah, tatlı, yumuşak ve ince edalı kadın sesinin erkekleri etkileyebileceğini, ayrıca Peygamberin hanımı da olsa herhangi bir kadına karşı kötü niyet besleyebilecek insanların her zamanda ve her toplumda olabileceğini bildirmektedir.

Bu nedenle tahrik edici sebeplerin tamamen ortadan kaldırılması gerekmektedir ki pisliklerden temizlenmek mümkün olsun.(11)

Bu ayette dikkat edilmesi gereken iki husus vardır:

İlki, Hz. Peygamberin (asm) hanımlarının sosyal hayata katıldıkları ve başka erkekler ile konuştukları gerçeğidir.

İkinci husus ise problemin kadında değil karşısındaki kötü niyetlere sahip erkekte olduğudur. Ayette kadınlara verilen bu tavsiye, kendilerini bu tür kötü niyetli erkeklere karşı koruyabilmeleri içindir.

Bu nedenle Kur'an’da kadınların konuşmaları değil erkeklerin dikkatini çekecek ve onları farklı düşüncelere sevk edecek tarzda konuşmaları yasaklanmıştır.

Bir insana Allah tarafından bahşedilen özellikler, bir başkasının yanlış duygulara sevk ederek günaha girmesine neden olmamalıdır. Çünkü kadınların normal konuşmalarının dışına çıkarak yumuşak bir tonda ve edada konuşmaları, karşısındaki erkeğe farklı fikirler uyandırması açısından birtakım mahzurları beraberinde getirir.

Bu nedenle kadınların, yabancı erkeklerin duyacağı şekilde nağmeli olarak Kur'an okumaları, sesli olarak zikretmeleri, ezan ve kamet okumaları uygun görülmemiştir. Eğer bu okumalar kendi aralarında olursa haliyle herhangi bir mahzur olmaz.(12)

Sonuç olarak, kadın, sesini erkekleri tahrik etmek için bir araç olarak kullanırsa, bu fitneye sebep olacağından haram olur. Vakarlı bir tarzda konuşması ise haram değildir.(13)

Ayrıca konuşmada ölçü, meramını anlatacak kadar kısa ve öz olmalıdır. Hz. Musa ile konuşan Medyenli kızların, tüm sorunlarını iki cümle ile anlatmaları gibi; “... Çobanlar sulayıp çekilinceye kadar biz koyunlarımızı sulayamayız. Babamız ise çok yaşlı bir adamdır, dediler.” (Kasas 28/23)

Veya Hz. Musa’nın kız kardeşinin dediği gibi; “... Size onun bakımını, sizin adınıza üstlenecek ve ona içtenlik ve şefkatle davranacak bir aileyi size bildireyim mi?” (Kasas 28/12)

Özetle, kadının sesi haram değildir,

İlave bilgi için tıklayınız:

- Kadının sesi haram mıdır? Hanımların mahremi olmayan erkeklere ...

Kaynaklar:

1) Vehbe ez-Zuhaylî, Mevsûatü’l-fıkhi’l-İslâmî ve’l-kadâyâ’l-muâsara, 3. Baskı (Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 2012), 1: 647.
2) Muhammed Ali es-Sâbûnî, Ravâ’i‘u’l-Beyân fî Tefsîri Âyâti’l-Ahkâm, 3. Baskı (Dımeşk: Mektebetu’l-Gazzâlî, 1980), 2: 167.
3) Ayrıntılı bilgi için bk. Recep Aslan, “Kadınların Hz. Peygamber’e Yönelttikleri Sorular ve Bunların Eğitim Açısından Değeri”, EKEV Akademi Dergisi 15/49 (2011): 51-64.
4) Ebu Davud, Talak, 17.
5) Tirmizî, “Zekât”, 12.
6) Müslim, “Hayız”, 331; Ebû Dâvûd, “Tahâret”, 122; İbn Mâce, “Taharet”, 122.
7) Buhârî, “İlim”, 36.
8) Bedreddin Aynî, ʿUmdetü’l-kārî fî şerhi Sahîhi’l-Buhârî, thk. Abdullah M. Ömer (Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001), 2: 203.
9) Bakara 2/151; Âl-i İmrân 3/164; Cum‘a 62/2.
10) Tevbe 9/100.
11) Seyyid Kutub, Fî Zılâli’l-Kur’ân (Kahire: Dâru’ş-Şurûk, 2003), 5: 2859.
12) Mustafa Adevî, Câmiu ahkâmi’n-nisâ (el-Memleketü’l-Arabiyyetü’s-Suudiyye: Dâru’sSünne, 1992), 1: 302.
13) Faruk Beşer, Hanımlara Özel İlmihal, 17. Baskı (İstanbul: Nun Yayıncılık, 1997), 354. bk. İbrahim Yıldız, Kuran ve Sünnete Göre Sosyal Hayatta Kadın Erkek İişkisi, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 24, Sayı: 42, Temmuz-Aralık 2019.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet