İhlas suresini açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

قُلْ هُوَ اللّٰهُ اَحَدٌۚ * اَللّٰهُ الصَّمَدُۚ * لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْۙ * وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا اَحَدٌ “De ki: O Allah Ehaddir. Allah, Sameddir. O, bir çocuk sahibi değildir. O, bir evlat da değildir. O’na denk bir şey yoktur.” (İhlas, 112/1-4)

Bu kısa surenin mealinin ve mefhumunun iyi anlaşılmadığını düşünüyor, Allahı tanıma sadedinde kısaca açıklamakta yarar görüyoruz.

Ehad, hiçbir şekilde iki olması veya ikinci birinin bulunması ihtimali olmayan gerçek biri, hep bir ve daima bir olanı ifade eder. O, ezelde ve lâyezelde hep birdir. Beraberinde bir başkası yoktur, tektir. (Yazır, Hak Dini Kur’ân Dili, IX, 6277)

Samed olması, her şeyin Ona muhtaç, Onun ise hiç bir şeye muhtaç olmamasını ifade eder.

“O, bir çocuk sahibi değildir.” Allah her şeyin yaratıcısıdır. Eşya ile onun münasebeti, ressam-resim misali Halık-mahlûk münasebetidir. Her şey O’ndandır, yani O’nun yaratmasıyladır. “Ol” emriyle dilediğini dilediği şekilde yaratır.

Bazı filozofların “sudûr nazariyesi” ile âlemi izaha çalışmaları, Hıristiyanların -hâşâ- Allahı baba, İsa'yı Onun oğlu tarzında görmeleri, bazı müşriklerin melekleri -hâşâ- Allah'ın kızları olarak telakki etmeleri, Yunan mitolojisinde Zeus’u bir “baba tanrı” olarak görüp ona eş ve evlatlar nisbet etmeleri şirkin birer çeşididir. Yüce Allah, böyle olmaktan son derece âli ve münezzehtir.

“Bir evlat da değildir.” Yani, vacibu’l-vücuttur, ezeli ve ebedidir. Bizâtihi kaim ve daimdir. Varlığı kendindendir. Sonradan olan, bir maddeden tevellüt eden, bir fasıldan munfasıl olan Allah olamaz. Mesela, Hz. İsa, bir anneden dünyaya gelmiştir. Bu durumda Hz. Meryem asıl, o ise annesine tabi bir fer’ (dal) durumundadır. Varlığı başkasından olan, âleme yaratıcı olamaz.

“O’na denk bir şey yoktur.” Çünkü ondan gayri her şey mahlûktur. Yaratılmış olan, yaratana elbette denk olamaz. Bu bağlamda “Allah olarak hatırına ne gelirse, o Allah değildir.” denilir. Çünkü insanın hatırına gördüğü veya hayal ettiği şeyler gelir. Ama Allah kemaliyle idrak edilmekten münezzehtir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet