Hz. Adem’e, insan ol emri ne zaman denilmiştir?

- Ali İmran suresinin 59. ayetinde Hz. Adem’in yaratılışı ile ilgili Allah’ın ol deyip olması yaratılış döneminin en sonunda mı denmiştir, yoksa ilk yaratılışı anı olan toprak halinden hemen sonra mı olmuştur, açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

Bu konuda alimlerin farklı yorumu vardır.

a. Allah önce Hz. Âdem’i topraktan yaratıp heykelini şekillendirdikten sonra, onu “Kün / Ol” diyerek ihya etti.

Âdem yalnız bedenden ibaret olmadığı için topraktan yaratılış safhasında gerçek Âdem değildir. Ne zaman ki ona ruh verilip canlandırıldı, o zaman Âdem oldu.

Demek ki, “topraktan yaratma” safhası, Âdem’in cismani heykeline aittir. Bu safha tek başına Âdem değildir. Ayette ona Âdem denilmesi, bundan sonraki safhada alacağı adıdır. Bu adlandırma, mecaz olup “vaki olan bir durumu, vaki olacak bir durum” ile isimlendirilmesi anlamına gelir.

“Kün” emri ise, ona ruhun üflendiği safhaya bakar. Bundan böyle artık o gerçek Âdem'dir.

“Gerçek şu ki biz insanı çamurdan alınmış bir özden yarattık;

 Sonra onu nutfe halinde sağlam bir yere (Rahime) yerleştirdik.

 Ardından nutfeyi (döllenmiş yumurtayı) alakaya (rahimde asılıp beslenen embriyoya) çevirdik, alakayı şekilsiz et (görünümünde) yaptık, bu etten kemikler yarattık, daha sonra da kemiklere adale giydirdik; nihayet onu bambaşka bir yaratık halinde inşa ettik. Yapıp yaratanların en güzeli olan Allah çok yücedir.” (Müminun, 23/12-14)

mealindeki ayetler de Âdem’in yaratılmasıyla ilgili ayetlerin ifadesine benzerlik göstermektedir. Çünkü, insanı değişik yaratılış safhalarından sonra “nihayet onu bambaşka bir yaratık halinde inşa ettik” denilmiş olması, söz konusu ettiğimiz ayetteki “kün” emri ile aynı hizada duruyor. (krş. Razi, ilgili yer)

b. Bu ifadeler, yapılan işlerin değil, verilen haberlerin safhalarını göstermeye yöneliktir.

Mesela, bir adam, “Ben bugün Hasan efendiye bin lira verdim, dün de iki bin lira verdim.” dese, hiç kimse bu ifadeden, bu adamın önce bugün bin lira, sonra da dün iki bin lira verdiğini anlamaz. Çünkü bu imkansızdır. Bu ifadedeki sıralama, kişinin haber verirken yaptığı sırlamadır. Yoksa, fiilen yapılan işin sıralaması değildir.

Bunun gibi, ayette de “önce Âdem’in yaratılışından, sonra da “Kün” emrinden söz edilmesi, yapılan işlerin sıralaması değil, haber vermedeki sıralamadır. Çünkü aksini düşünmek yersizdir.

Buna göre, Allah şöyle buyurmuş oluyor: “Ben Âdem’i yarattım ve onu (yaratırken) Kün diyerek yarattım.” (Razi, a.g.y)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet