En'am suresi 143 ve 144. ayetlerinde geçen koyun, keçi, deve ve sığırın çift çift yaratılmasını ve neden bu hayvanların zikredildiğini açıklar mısınız?

Değerli kardeşimiz,

İlgili ayetlerin mealleri:

"Koyundan iki, keçiden iki olmak üzere sekiz eş... De ki: 'O, bunlardan iki erkeği mi, iki dişiyi mi, yoksa bu iki dişinin rahimlerindeki yavrularını mı haram kıldı? Eğer doğruysaniz bana bilerek söyleyin.'"

"Ve deveden iki, sığırdan iki... De ki: 'O, bunlardan iki erkeği mi, iki dişiyi mi, yoksa bu iki dişinin rahimlerindeki yavruları mı haram kıldı? Yoksa Allah'ın size böyle vasiyet ettiğine şahit mi oldunuz?' Bilgisizce insanları saptırmak için Allah hakkında yalan uydurandan daha zalimi kimdir! Allah o zalimler topluluğunu asla doğru yola iletmez." (Enam, 6/143 ve 144)

Aslında davarlar dört çifttir/ancak Kur'ân erkeği dişiye, dişiyi de erkeğe nisbet ederek sekiz eş tabirini kullanmıştır. Bundan maksat, birinin diğersiz vücut bulmasının, üreyip çoğalmasının mümkün olmadığını, kâinatta bazı istisnalarla her şeyin çift yaratıldığını, zevciyet kanununun carî bir sünnet olduğunu hatırlatmak içindir.

Sekiz eş davar: Koyun, keçi, sığır ve devedir. Kur'ân bu hayvanların dişisinin de erkeğinin de, yavrusunun da helâl olduğunu açıklıyor ve diğer hiçbir hayvanın bu dört davarın yerini tutamıyacağfna işarette bulunuyor. Nitekim günümüze kadar, dünyanın her bölgesinde ağırlık bu dört türden biri veya birkaçı üzerindedir.

Diğer bir husus da, helâl ve haram kılma yetkisinin Allah'a ait bulunduğu, hiç kimsenin kendi zannına göre, helâli haram, haramı da helâl kılma hakkına sahip olmadığıdır. Öyleki, cahil Arapların bu tür tasarrufları kınanıp, insanlar için faydalı olan şeylerin helâl kılındığı belirtiliyor.

Tefsircilerin ittifakla belirttiklerine göre, müşrik Araplar, bazı hayvanların etlerinin yenilmesini haram saymışlar ve haksız olarak bunun Allah'ın bir hükmü olduğunu ileri sürmüşlerdi. Âyette eti yenilen hayvanlardan koyun, keçi, deve ve sığır türleri özellikle zikredilerek, onların bu hayvanların etlerinin yenilmesiyle ilgili bu iddiaları çürütülmüş, Allah'ın böyle bir hükmünün bulunmadığı açıklanmış; ayrıca bunların dişi ve erkek cinsleri arasında etlerinin yenilmesi bakımından fark bulunmadığını bildirmek için bunlar eşler halinde anılmıştır.

Âyette şu hususa da işaret edildiği görülmektedir: Eğer belirtilen hayvanların erkeklerinden veya dişilerinden ya da yavrularından biri haram kılınsaydı bütün erkekleri, dişileri ya da yavruları haram kılınmış olurdu; aynı şekilde, Allah bir hayvan türünün dişisini haram kılsaydı erkeğini de haram kılardı, keza erkeğini haram kılsaydı dişisini de haram kılardı.

Sonuç olarak, bu âyetlerde cedel metotlarından biri olan "sebr ve taksim" (ihtimalleri sıralayıp, teker teker çürüterek doğruyu bulma) yöntemiyle müşriklerin iddiaları çürütülmüş, böylece onların söz konusu hayvanlar hakkındaki görüşleri reddedilmiş bulunmaktadır. (bk. Râzî, İbn Aşûr, ilgili ayetlerin tefsiri)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet