SLOGAN

Bir düşünce, inanç veya fikri ya da ürünü geniş kitlelere yaymak veya satmak, ya da bir eylemi, örgütü tanıtmak, desteklemek amacıyla oluşturulan kısa, özlü, çarpıcı formül. Siyasî olduğu kadar ticari sahada da yoğun biçimde kullanılır olmaya başlayan sloganın, temel öğesi kelimelerdir. Sadece bir kelimeden ibaret sunuşlar yapılacağı gibi, birkaç kelimenin örgüsü veya cümle ve cümleler de slogan işlevi görebilir. Slogan, renk, grafik, müzik (cıngıl) veya hareket biçimiyle de bütünlenerek güçlendirilebilir.

Slogandan siyasî propagandada ilk faydalanan Ekim Devrimi'ne giden günlerde Bolşevikler oldu. "Toprak ve Barış" gibi üç kelimeden ibaret sloganı, Çarlık Ordusu'nun ve Rus köylüsü'nün arasında yaygınlaştıran komünistler, sonuçta iktidarı ele geçirmeye muvaffak oldular. Hitler'in sloganı "Tek ülke, tek halk, tek önder" şeklinde idi. Türkiye'de siyasî partilerin en etkili sloganı Demokrat Parti'nin iktidara gelirken kullandığı "Yeter Söz Milletin'dir!" cümleciği oldu. 12 Eylül öncesi dönemde radikal eylem yanlısı müslümanlar "Şeriat gelecek, vahşet bitecek!" sloganını işlediler. 90'lı yılların başlarında "Yasaksız Türkiye", "Yeni Bir Dünya" gibi sloganlar siyaset sahnesinde başarılı oldular.

Sloganın ticarî rekabette ve reklâmcılık sektöründe önemli rolü vardır (bk. Reklâm). "Başarılı bir sloganın dış yapısı, onun dikkati çekici değerini artırmak, yani sloganı dikkate değer bir nesne olarak çevrede belirtmek ve kolayca hatırlanıp sık sık tekrarlanması için de hatırlanma değerini yükseltmek amacıyla düzenlenir. Bu amaçların ilki çeşitli usullerle elde edilir. Bazen seslerin tekrarı kullanılır, ya da kelime oyunlarına başvurulur... Bir sloganın hatırlanma değerini artırmak için en çok kullanılan teknikler de basitlik, kısalık ve kafiyeli kullanmadır.

Çeşitli anlam ve duygu tonları olan sözler de, çoğunlukla bunları duyanların sloganı elverişli bir zihinle karşılamalarını sağlamak için kullanılır:

"Özgürlük, kardeşlik, eşitlik" ya da "Çalışma hakkı". Bununla birlikte, ne denli akıllıca yapılmış olursa olsun, bir slogan, sloganı duyanda belli bir ihtiyaca ya da isteğe seslenmiyorsa, tutmayacaktır. Bu, etkili sloganların mutlaka ihtiyaç ve isteklere tam ve gerçek bir çözüm getirecekleri anlamına gelmez elbette; ama böyle yapıyor görünmelidir".

Yılmaz YALÇINER