Kazancına haram bulaşan kocanın malından istifade edilebilir mi?

- Eşim bir süreliğine bir ortaklığa girdi; ortağı iş yerinde içki satmak istiyor. Eşim bana paradan içki parasının ayırılıp geri kalanı pay edeceklerini söyledi, ancak bu esnada karışıklık olacağından ya da bana söylemeyeceğinden endişeliyim.
- Bu konuda nasıl davranacağım, kafam çok karışık, bir tavsiye de bulunur musunuz?

Değerli kardeşimiz,

Eşiniz haram yoldan kazanç sağlamış olsa bile, sorumluluğu ona ait olur, bu konuda size günah yoktur.

Eşinizi, mümkünse içki satan biriyle ortaklık yapmamaya ikna etmeye çalışınız. Eşinizin içkinin satılmasına herhangi bir şekilde katkısı olursa, kendisi de günaha ortak olur.

Annenin ve çocukların geçimi, nafakası babanın üzerinedir. Bu, onun tabiî bir vazifesi olduğu gibi, aynı zamanda dinî bir yükümlülük olarak Cenab-ı Hak tarafından omuzuna yüklenmiştir. Bakara sûresinin 233. âyet-i kerimesinde şöyle buyurulur:

“...Annelerin yiyecek ve giyeceği, gücünün yettiği ölçüde çocuğun babasına aittir...”

Müfessir İmam-ı Kurtubî, zayıflığından ve güçsüzlüğünden dolayı çocuğun nafakasının babanın üzerine bir vecibe olduğuna bu âyeti delil olarak gösterir.1
Yani, çocuk kendi geçimini temin edecek yaşa gelinceye kadar, babanın onun ihtiyaçlarını karşılaması gerekir. Baba olarak bu iş onun zaten fıtrî bir vazifesidir.

Bazı âyet ve hadis-i şeriflerde, babanın, bu vazifeyi yaparken meşru ve helâl dairede kalması emredilmektedir. Yani aile reisi olan veli, başta kendisi olmak üzere hanımının, çocuklarının ve nafakaları üzerine olan -babası ve annesi gibi- kimselerin nafakalarını helâl yoldan kazandığı para ile karşılamak durumundadır. 

Helâl kazançla yetinmeyip, geçim derdini bahane ederek, iman zayıflığından dolayı harama teşebbüs eden, hattâ daha da umursamaz bir tavra girerek, kazancının tamamını haram yoldan karşılayan kimse, başta kendisi olmak üzere, aynı kazançtan yedirdiği aile fertlerinin bütün mesuliyet ve günahını üzerine almış olur. Çünkü bakmakla mükellef olduğu fertlerin bu meselede bir mesuliyet ve suçu yoktur. Dolayısıyla, onlar mecbur kaldıkları için haram kazançtan yemektedirler. Bu sebepten, günaha girmiş olmazlar.

İbni Âbidin merhum bu hususta şöyle bir kayda yer verir:

“Kocasının, aslen meşru olmayan bir yoldan temin ederek getirmiş olduğu bir yiyeceği yemesinde, bir elbiseyi giymesinde hanım için bir günah yoktur. Günah, kocanın kendisinedir. Yalnız, kocası tarafından kendisine verilen nafaka bizzat gasbedilmiş bir şey ise, kadının ondan yemesi caiz olmaz.”2

Çocukların durumu da bundan farklı değildir. Çünkü hanımın nafakası nasıl kocasının üzerine ise, çocukların geçimi de babaya âittir. Çocuklar da babalarının kendilerine haramdan getirmiş olduğu nafakadan faydalanmak mecburiyetinde kaldıkları için, o haramdan doğacak günah babalarına aittir, kendilerine ait değildir.

Ne zaman ki çocukların eli iş tutar, kendi ihtiyaçlarını kendileri temin edecek seviyeye gelir, helâl yoldan para kazanma durumuna ulaşırlarsa, artık kendi kazançlarını yemeleri gerekir.

Dipnotlar:

1. et-Tefsirü’l-Kurtubî, I/163.
2. Reddü’l-Muhtar, V/247.

(bk. Mehmed PAKSU, Helal – Haram)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet