Namazın kraatinde imam ayeti unutursa hatırlatmayı (imama fetihte bulunmayı) nasıl yapmalıyız?

Namazda imam aşikar okurken ayeti unutursa üç defa tekrarlayınca mı söyleyebiliyoruz arkasından?.. Eğer öyle ise ayetin başını mı söylüyoruz, yoksa tamamını mı ve nasıl bir sesle, alçak mı yüksek sesle mi?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

İmama fetihte bulunmanın (yani imam yanıldığı zaman hatırlatmada bulunmanın) şartları nelerdir, hangi durumlarda fetihte bulunmak namazı bozar?

İmam yanılır ve henüz diğer rükne geçmeden önce cemaatten biri "Sübhanallah" diyerek fetihte bulunabilir. Kıraatte takılıp kalır ve namaz caiz olacak kadar okumamışsa, yine fetihte bulunmasında bir sakınca yoktur. Ama farz edelim ki imam birinci teşehhüde oturmadan kalkmak ister de hayli kalktıktan sonra ayakta durmaya yakın bir vaziyet alırsa, artık "Sübhanallah" demekte bir yarar yoktur. Son teşehhüde oturmadan kalkar ve tam ayakta duracak vaziyet alsa bile yine de "Sübhanallah" demek uygun olur. Çünkü son teşehhüd farzdır. (Bahrirâik / îbn Nüceym - El-Bedayi' / Kâsânî.)

Namazda imamdan başkasına fetihte bulunursa namazı bozulur. Meğerki bu kıraatle ilgili olur da fetih maksadıyla değil, sırf tilâvet niyetiyle okursa, o takdirde namazı bozulmaz. (El-Muhit / Serahsî.)

Namaz kılan kimse yanılır da namaz kılmayan bir kimse fetihte bulunur ve o da ona uyarsa namazı bozulur. (Münyetü'I-Musalli.)

İmama fetihte bulunmanın bir takım şartları vardır: Fukahadan bazısı bu konuda birkaç şart belirlemişlerdir.

a) Fetihte bulunanın bununla fetha niyet etmemesi,

b) İmamın caiz olacak kadar kıraat yapamaması,

c) İmamın kıraatte yanıldıktan veya tutulup kaldıktan hemen sonra, başka bir sure veya âyete geçmemiş bulunması gibi.

Fakat bu konuda en sahih olan tespit ve fetva, bunların hiç birinin şart olmaması ve yapılan fethin bir sakınca taşımamasıdır. Yani belirtilen şartlara uyulmayarak fetih yapılırsa, ne imamın, ne de fetih yapanın namazı bozulur. Sahih kavil budur. (El-Kâfi / Mervezi - Fetava-yi Hindiyye, 1/99.)

Ancak muktedinin bu hususta acele etmesi mekruhtur. İmam takılıp kaldığında onun hatırlayabilmesini biraz beklemek uygun olur.

Çoğu ilim adamlarımıza göre, imama hatırlama fırsatı vermeden fetihte bulunmak mekruhtur. Çünkü muktedi bu durumda ihtiyaç olmadığı halde tilâvette bulunmuş sayılır. İmam kıraatte takılıp kaldığında cemaatin fetih yapmasını beklemez, namaz caiz olacak kadar okumuşsa hemen rükû'a gider. Değilse başka bir âyete geçer. Bunun aksi mekruh olur. (El-Kâfi / Mervezî.)

Kıraatte takılıp kalan imamı namaz dışındaki bir adam fetihte bulunarak uyarırsa, imam ona uymaz. Yine namaz caiz olacak kadar okumuşsa rükû'a gider. Değilse başka bir âyete geçer. Aksi halde namazı bozulur. (Bahrirâik / İbn Nüceym - Kınye / Eburrecâ.)

İmamın yanıldığını hatırlatmak için “Sübhanallah” demek erkeklere mahsustur. Kadınlar ise sağ ellerini sol ellerinin üzerine vurarak uyarıda bulunurlar.

Nitekim ya imamı uyarmak, ya da gelmekte olan a'mâyı tehlikeden korumak için namazda olan kimse erkek ise “Sübhanallah” der, kadın ise, belirttiğimiz şekilde yapar. Sehl bin Sa'd Es-Sâidî (ra) diyor ki, Resûlullah (asm) Efendimiz bu konuda şöyle buyurdu:

«Namazda önemli bir husus ile karşılaşan kimse, 'Sübhanallah' desin. El çırpmak kadınlara, tesbih de erkeklere mahsustur.» (Ahmed bin Hanbel - Ebû Dâvut – Nesâi.)

(Celal Yıldırım, Kaynaklarıyla İslam Fıkhı, Uysal Kitabevi: 1/341-342.)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet