Şafi mezhebine göre, secde ve rükuda imama uymayanın (önce veya sonra hareket edenin) namazı olur mu?

Safii mezhebindenim. Cemaatle namaz kılarken imam secdeye gidince, imam secdede iken yetişemezsek namazımız bozulur mu ve cemaatten çıkar mıyız? Rüku için de aynı durum söz konusu mudur?

Cevap

Değerli kardeşimiz,

İmamlığın sahih ve geçerli olması için, imama uyan kişinin namaz fiillerinde imama uyması ve onu takip etmesi şarttır. İmama uyan kişinin şu fiillerde imamı takip etmesi gerekir:

a) İmama uyan kişi, iftitah tekbirini alırken imama uymalıdır. Bu tekbirin bir harfini bile imamdan önce veya onunla aynı anda telaffuz etse, namazı gerçekleşmez, kılınmış sayılmaz. İftitah tekbirini imamdan önce aldığından şüpheye düşen ve bu şüphesi namaz esnasında doğan kişinin namazı bozulur. Ama bu şüphe namazın tamamlanmasından sonra meydana gelirse, namaz geçerli olur ve yeniden kılınması da gerekmez.

b) İmama uyan kişi, imamdan önce selâm vermemelidir. Aksi halde namazı bozulur, imamla aynı anda selâm verirse, mekruh olmakla birlikte namazı sahih olur; imamdan önce selâm verdiğinden şüphe ederse namazı bozulur.

c) İmama uyan kişi, namazın iki fiilî rüknünde imamı geçmemelidir. İmama uyan kişinin namazının sahih olması için fiilî rükünleri imamın ardı sıra yapması şarttır. Bir hadis-i şeriflerinde sevgili Peygamberimiz (asm) şöyle buyurmuştur:

"İmam, ancak kendisine uyulsun diye (imam) yapılmıştır."(Buhârî, Salât, 18)

Muktedî (imama uyarak namaz kılmakta olan kişi), fiilî veya sözlü rükünleri imamla eş zamanlı olarak yaparsa, bunun bir zararı veya günahı olmaz. Ama cemaat sevabının elden kaçmasına yol açtığı için mekruh olur. Ancak iftitah tekbiri bundan ayrı tutulmuş olup, imamın tekbiriyle eş zamanlı olarak alınması durumunda, iftitah tekbiri alınmamış sayılır.

Aynı şekilde herhangi bir mazereti olmaksızın muktedî, iki fiilî rüknü imamdan önce veya sonra yaparsa namazı bozulur. Meselâ imam henüz kıyamda iken muktedî onu beklemeyip rükûa, ardından secdeye varırsa namazı bozulur. Veya imam rükûa, ardından secdeye varır da muktedî hâlâ kıyamda durursa namazı bozulur.(Zühaylî, el-Fıkhûl-islami, 2/1256; Şirbînî, Mugni'l-Muhtâc, 1/505)

İmamın kıraati normal olup müdrik olarak imama tâbi olan kişinin kıraati ağır ise ve bu yüzden imamdan geride kalırsa, rükû ve iki secdede imamdan geri kalması affedilir ve namazı da geçerli olur.

İmama uyan kişi Fatiha okumayı unutur da imamın rükûa gitmesinden önce, okumadığını hatırlarsa, Fâtiha'yı okumak için imamdan geri durması ve bu geri durmanın da üç rükün kadar olması, namaza zarar vermez. Okumadığını imamın rükûa varmasından sonra hatırlarsa, okumak için kıyam haline geri dönmez, imamın selâm vermesinden sonra bir rek'at namaz kılarak onda Fâtiha'yı okur.

Muktedî, Fatiha okumak için, imamın Fatiha'dan sonra susmasını beklerken imam Fatiha'dan sonra susmaz ve muktedînin Fatiha okumasından önce rükûa varırsa, bu durumda muktedî mazur sayılır ve rükûda imama tâbi olması gerekmez. Aksine, Fâtiha'yı okuması gerekir. Bu yüzden rükû ve iki secdede, yani üç rükünde imamdan geri kalma hususunda affedilir ve bu geri kalmaşı namazın geçerliliğine zarar vermez.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet