Mezheplere göre kanın abdesti bozup bozmaması konusunu delilleriyle birlikte açıklar mısınız?

- Hanefi mezhebine göre kan abdesti bozmaktadır; delil olarak neyi gösterir?
- Diğer mezheplere göre kan bozmuyor mu; o mezheplerin delilleri nelerdir?

Değerli kardeşimiz,

Hanefilere göre kan, cerahat ve irin gibi şeyler abdesti bozar. Hanefîlere göre, temizlenme hükmü söz konusu olan herhangi bir yere akması şartıyla abdesti bozar. Söz konusu temizlenme hükmüne tabi olan yer ise cesettir. Yani bunun genel olarak temizlenmesi gerekir. Temizlenmesi mendup olan yerde dahi durum böyledir. Meselâ, burnun içinden kanın akması gibi.

Hanbelilere göre, bunun çok olması hükmü de aranır. "Çok" ise, her insanın durumuna göre, fazla ve aşırı görülen miktardır. Yani bu durumda kişinin bedeninin zayıflığı ve iriliği göz önünde bulundurulabilir. Mesela, zayıf bir kimseden bir kan çıkar ve bu ona nisbetle çok kabul edilirse abdesti bozulur, değilse bozulmaz. Çünkü İbni Abbas: "Aşırıdan maksat senin gözünde aşırı görünendir." demiştir.

Hanefilerin görüşlerinin delili ise Hz. Peygamber (asm)'in,

"Her akan kandan dolayı abdest almak gerekir."(1) hadisi ile

"Her kim namazda iken kusar veya burnundan kan akarsa, namazda çıksın ve gidip abdest alsın. Ondan sonra da konuşmadığı sürece gelsin, namazını bıraktığı yerden tamamlasın."(2) hadisi ve aynı şekilde:

"Bir iki damla kan çıkmasından dolayı -akan bir kan olması hali müstesna- abdest almak gereği yoktur."(3) hadisleridir.

Hanbelilerin delili ise Fatıma b. Ebu Hubeyş'den Tirmizinin rivayet ettiği şu hadisdir:

"O bir damardan çıkan kandır. O bakımdan her bir namaz için abdest al."

Bunun az miktarının abdesti bozmasına gelice: İbn Abbas'ın kan hakkında, "Eğer aşırı olursa, abdesti iade etmesi gerekir." şeklindeki sözünden anlaşılan ve İbni Ömer'in bir sivilceyi sıkıp ondan kan çıktığı halde, abdest almaksızın namaz kılması, İbn Ebu Evfa'nın da bir çıbanı sıktığı halde böyle yapması ve diğerlerinin uygulamalarıdır.(4)

Malikiler ve Şafiiler kan ve benzeri şeylerden abdestin bozulmayacağı hükmüne varmışlardır. Bu konudaki delilleri ise Hz. Enes'in rivayet ettiği şu hadisi şerifitr:

"Resulullah (as) kan aldırdı ve abdest almaksızın namaz kıldırdı. Kan aldırdığı yerleri yıkamanın ötesinde bir şey yapmadı."(5)

Abbad b. Bişr'in hadisini de delil gösterirler:

"Kendisine namaz kılarken bir ok isabet ettiği halde namazını kılmaya devam etmiştir."(6)

Peygamber (asm)'ın böyle büyük bir olaydan haberdar olmaması ise uzak bir ihtimaldir ve eğer öyle olsa idi Hz. Peygamber (asm)'in ona namazının batıl olduğunu bildirdiği de bize nakledilmiş olurdu.

Dipnotlar:

1. Darekutni, Temim ed-Dari'den rivayet etmiştir.
2. İbni Mace bunu Hz. Aişe'den rivayet etmiştir.
3. Darekutni, Ebu Hureyre'den merfu olarak rivayet etmiştir.
4. Neylül Evtar, I, 189.
5. Darekutni ve Beyhaki rivayet etmişlerdir.
6. Buhari bunu ta'likan zikretmiştir. Ayrıca Ebu Davud ve İbn Huzey de rivayet etmişlerdir.

(Prof. Dr. Vehbe Zuhayli, İslam Fıkhı Ansiklopedisi)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet