Kendisi para kazanan bir çocuğa, babasının (annesinin) haram kazancını kullanmak caiz olur mu?

Gecenlerde size bir soru sormuştum. "Ben para kazanmaya başladıktan sonra, babam bana içine haram karışmış paradan gönderirse caiz olur mu?" diye. Siz "caiz değil" dediniz, ama başka iki dini siteye sordum "caiz" dediler. Sonuçta Türkiye'de bir çok İslami vakıf halkdan yardım toplarken, haram mı helal mi diye sormuyor. Bu durumda bu benim aldığım para nasıl haram oluyor? "Caiz değilden" kastınız mekruhsa bunu da ayrıntılı belirtmenizi isterim. Şimdi size tekrar soruyorum; bu para bana helal mi, haram mı, mekruh mu?..

Cevap

Değerli kardeşimiz,

Çocuğun nafakası babaya aittir. Bu bakımdan babanın kaazancı haram olsa da, bu nafakayı yemesi çocuk için caizdir. Ancak çocuk kendi ihtiyaçlarını karşılayacak duruma geldiği zaman, artık babası onun nafakasını karşılamak zorunda olmadığı için, babanın haram olan kazancından istifade etmesi de caiz değildir, yani haramdır.

Haram yoldan kazanılan paraların nerelere verileceği hususunda İslâm âlimleri iki görüşe sahipler. Bir kısmı, haram mal alınmaz, alınsa bile yenmez, diyorlar. Bunlara göre haramı almaktansa denize, yahut ateşe atmak daha tehlikesizdir. Bilhassa zühd ve takvâ mesleğinde giden bu zâtlardan biri olan Fudayl Hazretleri, eline geçen dirhemlerin haram olduğunu anlayınca taşların arasına doğru fırlatmış, “Ben haram malı elimle tutmak istemem." diyerek, hiçbir suretle faydalanmaya lâyık görmemiştir.

Ancak başta İmam-ı Gazalî olmak üzere bazı âlimler de bu gibi paraları bir fakire vermeyi daha uygun bulmuş; denize, ateşe atmakta hiçbir fayda olmadığına, muhtaca vermekte ise mutlak faydaların olduğuna dikkati çekmişler. Gazalî (ks) bu mevzuda İhyâ’sında, Resûl-i Ekrem Efendimiz (asm)’in, kendisine ikram edilen koyun etinin haramdan kazanıldığını anlayınca, hemen geri çekilip, fakirlere gönderttiğini, ayrıca Bizans’ın İranlılara karşı harbi kazanacağı konusunda bahse giren Hz. Ebû Bekir (ra)’in dediği çıkınca, aldığı develeri de fakirlere verdiğini delil olarak zikretmiştir.

Demek ki, haram mal yenmez, ama menfaati şahsından uzak, fakirlere verilir. Bundan sevap da beklenmez, sadece sorumluluktan kurtulma esas alınır. Faiz para için de söylenecek hüküm bundan başkası değildir. Faizli kuruma para yatırmamalı, yardımcı ve destek olunmamalıdır. Ancak mecburen böyle bir durumda kalınırsa alınan faiz, menfaati şahsından uzak bir yere verilmeli; kitap alıp dağıtmak, yahut gıda maddesi dışındaki ihtiyaçlara verip muhtaca intikal ettirmek gibi bir çâre düşünülmelidir.

Bundan hareketle, hayır kurumları ve vakıflara verilen paralar haram yoldan kazanılmış olsa bile kullanılabilir. Bu bakımdan helal mi haram mı diye araştırmaları şart değildir.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet