Kadın köle azat etme ile erkek köle azat etme sevabı neden aynı değildir?

- ​İzlediğim bir hoca, 2 cariyeyi özgürlüğe kavuşturmanın 1 erkek köleyi özgürlüğe kavuşturmaya eşit olduğunu söyledi. Yani ancak 2 tane kadın köleyi özgürlüğüne kavuşturursak 1 erkek köle sevabı alabiliyormuşuz. Bu doğru mudur, bununla ilgili bir hadis var mıdır?
- Varsa neden kadın köle ile erkek köleyi özgürleştirmenin sevabı eşit değil?
- Erkek kölelerin fiyatı kadınlara göre daha mı fazlaydı?

Değerli kardeşimiz,

Önce ilgili hadisleri tespit edelim:

“Herhangi bir Müslüman kimse Müslüman bir köleyi hürriyetine kavuşturur ise o köle o kimsenin ateşten kurtuluşuna sebep olur. Kölenin her organı onun bir organını ateşten kurtarır. Herhangi bir Müslüman kişi iki Müslüman kadın köleyi hürriyetine kavuşturur ise o iki kadın, o hürriyetine kavuşturan kimsenin ateşten kurtuluşuna sebep olur. Onların her bir organı o kimsenin bir organını ateşten kurtarmış olur her iki organıyla, azat edenin bir organı ateşten kurtulma ile mükafatlandırılır...” (bk. Tirmizi, Nüzur, 19, h.no: 1547)

Tirmizi, bu hadisin “hasen-sahih-garip” olduğunu belirtmiştir. (a.g.y)

Tirmizi bu hadise dayanarak “erkeklerin azat edilmesi, cariyelerin azat edilmesinden daha hayırlı olduğunu” belirtmiştir. (bk. Tirmizi, a.g.y)

- Müslim’de (h.no: 1509) kadınla ilgili özel bir ifade kullanılmamıştır. Yalnız şu ifadeye yer verilmiştir:

“Herhangi bir Müslüman kimse Müslüman bir köleyi hürriyetine kavuşturur ise o köle o kimsenin ateşten kurtuluşuna sebep olur. Kölenin her organı onun bir organını ateşten kurtarır.”

- Benzer bir ifadeyi Buhari’de (h.no: 2517) görmekteyiz.

“Kim Müslüman bir kişiyi azat edecek olursa bu, onun cehennem ateşinden kurtarılması olur. Azat edilenin her bir organına karşılık azat edenin her bir organı ateşten kurtulma ile mükafatlandırılır. Müslüman bir erkek, Müslüman iki kadını azat edecek olursa bu da onun cehennem ateşinden kurtuluşu olur. Onlardan her ikisinin her iki organıyla, azat edenin bir organı ateşten kurtulma ile mükafatlandırılır.” (bk. Ebu Davud, Itk, 14, h.no: 3967; Nesai, h.no: 4861, 4863)

Bu hadiste yer alan “Onlardan her ikisinin her iki organıyla, azat edenin bir organı ateşten kurtulma ile mükafatlandırılır” ifadesinden de köleyi azat etmenin cariyeyi azat etmekten iki kat sevabı olduğunu düşünmek mümkündür.

Peki bunun hikmeti nedir?

Hikmetini şöyle birkaç maddede açıklayabiliriz:

a) Azat etmek kişiyi sosyal hayatta serbestçe yararlı işler yapmasına fırsat vermek demektir. Toplum hayatında kim daha fazla yararlı işler yaparsa, onun azat edilmesi daha sevaplıdır. Çünkü “İnsanların en hayırlısı başka insanlara en faydalı olan kimsedir.” (Feyzu'l-Kadir, 3/480)

Genel olarak sosyal hayatta erkek kadından daha yararlı işler yapabildiği için azat edilmesi daha sevaplıdır.

b) “Kuvvetli mümin zayıf müminden daha hayırlıdır.” (Müslim, Kader, 34) manasındaki hadis-i şerife göre, maddi-manevi donanımlarıyla daha kuvvetli olan mümin zayıf olan müminden daha hayırlıdır. Hükümler ekseriyete göredir. O halde, büyük çoğunlukla erkekler kadınlardan daha güçlü, daha tahammüllü, daha sabırlı, meşakkatlere karşı daha dayanıklı oldukları bir gerçektir. Bu vasıflarıyla kadınlardan daha üstündür. O halde, erkek kölenin azat edilmesi, cariye kölenin azat edilmesinden daha sevaplıdır.

c) İslam’da önemli bir yere sahip olan cihad ve ailenin geçimini temin etmekte de erkek ön plandadır. Cihad özellikle erkeklerin yaptığı bir iştir. Nafaka / ailenin geçimini temin etmek de erkeğin görevidir. Azat edilen bir köle erkek olarak özellikle bu iki görevle yükümlüdür. O halde hürriyete kavuşturulması da buna göre daha sevaplıdır. (bk. Nevevi, Şerhu Müslim, 16/215)

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet