Evlenmede Türkler Araplara denk değil mi?

Evlilikte denklik 
1) Ebu Hanife’nin "kadının dengi olmayanla evlenmesinin caiz olmadığı” ifade ediliyor. Serahsî de bunun daha ihtiyatlı bir yol olduğunu söyler. Yani Ebu Hanife’den aktarılan bu görüşe göre ailelerin rızası olsa bile bu evlilik caiz değil mi? Ebu Hanife’ye göre cevaplamanızı istiyorum.
2) Hanifelere göre evlilikte soy hususunda da denklik olmalı. Buna göre soyda denklik olmasa mesela bir Arap kızı Türk erkekle evlense ve ailelerin rızası olsa böyle bir evliliğin caiz olmadığını günah olduğu söyleyen ehli sünnet alimi var mı? Genel görüşü sormuyorum, sadece böyle bir evliliğe cevaz vermeyen alim var mı merak ediyorum.
3) "Araplar, Arapların eşitidir; mevalî de Mevalî'nin. Ey mevalî, içinizde Araplarla evlenenler suç işlemiş olurlar, kötü yapmış olurlar. Ve ey Araplar, içinizde mevâlî ile evlenenler kötü davranmış olurlar." bu hadis sahih mi? Ve ne anlamalıyız?
4) Evlilikte soy bakımından denkliğe baktığımızda Araplar diğer ırklara göre üstün görülmüş. Ancak hadiste takvalı kişinin üstün olduğu geçiyor. Çelişki gibi görünen bu durumu nasıl açıklamak lazım. Biz Türkler Araplara denk değil miyiz yani?

Değerli kardeşimiz,

Bu sorunun cevabını ana hatlarıyla şöyle özetlenebilir:

Kavram ve Dayanak:

Evlenecek çiftin birbirine layık, uygun ve denk olması genel çizgileriyle hemen bütün toplumlarda aranan, gerekli görülen bir husustur. Denklik düşüncesi bir yanı ile toplumlara mahsus değer hükümlerine, diğer yanıyla da evlenmenin maksadına dayanmaktadır.

İslam’ın temel kaynakları olan Kur'an-ı Kerim’de ve sünnette evleneceklerin, herhangi bir ölçüye göre birbirlerine denk olmaları gerektiğini ifade eden bir nas yoktur. Müçtehitler yaşadıkları devirlerde hakim olan örf ve âdetler ile sosyal değer hükümlerine bakarak, evlilikte denkliğin yerini tespit etmeye çalışmışlardır.

 Fıkıhta Denklik

 Müctehidlerin denklik hakkındaki görüşleri

Sevrî ve Kerhî gibi müçtehitlere göre evleneceklerin birbirine denk olmaları evliliğin şartlarından değildir. İnsanların birbirine eşit olduklarını, üstünlüğün ancak dindarlık ve ahlak bakımından söz konusu olabileceğini ifade eden naslar, (Müsned, 4/145, 158; İbnu’l-Hümâm, Feth, 2/418) birbiri ile evlenmeleri haram olanlar dışında, her insanın diğerine denk olduğunu ifade etmektedir.

Fukahanın çoğuna göre erkeğin kadına denk olması şarttır. Erkek kendisine denk olmayan bir kadınla evlenebilir, fakat kadın kendisine denk olmayan bir erkekle evlenemez.

Buraya kadar aynı görüşü paylaşan müçtehitler, denkliğin hangi hususlarda aranacağı konusunda farklı görüşler geliştirmişlerdir. Bir kısmına göre denklik dindarlık ve ahlak sahasında aranır.

İmam Azam Ebu Hanîfe’ye göre evlenecek çiftin şu hususlarda birbirine denk olmaları şarttır:

- Soy ve milliyet.
- Ailenin İslam’a giriş tarihi.
- Ailenin hürriyete kavuşma tarihi.
- Servet.
- Dindarlık.
- Meslek ve iş.

Tartışılan bir konu da denklik şartının çeşidi ve akde tesiridir.

Ebu Hanife’ye göre denklik sıhhat şartı değil lüzum (bağlayıcılık, devamlılık) şartıdır. Mesela büluğ çağına gelmiş bir kız, dengi olmayan bir erkekle evlenirse nikah akdi kızın velisi tarafından feshedilebilir; başka bir ifade ile bu akdin devamlı ve bağlayıcı olması velinin rızasına bağlıdır.

Denkliği akdin sıhhat (muteberlik) şartı sayan müçtehitlere göre, önceden velinin rızası alınmadan yapılan böyle bir evlilik hükümsüzdür, sonradan velinin rızasını almak suretiyle muteber hâle getirilemez.

Denklik Şartının Düşmesi

Denklik arama hakkı hem kadının hem de velisinin hakkıdır. Bunlardan birinin hakkından vazgeçmesi, denklik şartına riayet etmemesi diğerinin hakkını düşürmez. Evlendikten sonra meydana gelen denksizlik evliliğe zarar vermez, akde tesir etmez. Evlendikten sonra denklik konusunda aldatıldığını anlayan kadın veya velisi, kadın hamile kalmadıkça fesih davası açabilir, hamilelik ise dava hakkını ortadan kaldırır.

Ebu Hanife’nin içtihadını şöyle anlamak gerekir:

Müslümanların birbirine eşit olmaları, evlenecek farklı kimselerin de eşit sayılmalarını, eşit muamele görmelerini gerektirmez; bütün insanlar eşit diye önüne gelenle, sıradan evlenecek değiller, evliler bir aile kuracak ve hayatı paylaşacaklar. Eğer sosyo-ekonomik ve diğer konularda denklik olmazsa evlilik hayatı devam etmez, problemler çıkar. Böyle olmaktansa başta denklik aranmalıdır.

Selam ve dua ile...
Sorularla İslamiyet